BUDIMPEŠTA, Mađarska je krenula sa primjenom plana o nacionalizaciji sektora privrede, što je „podiglo mnoge obrve“ u poslovnom svijetu, a Evropska komisija čini se sa zabrinutošću prati razvoj situacije, iako još nije spremna da preduzme akciju.
Vlada premijera Viktora Orbana saopštila je prošle sedmice planove vlade da preuzme operacije reciklaže metala kako bi suzbila krađu i ilegalnu trgovinu.
Sedam dana ranije, lider vlade desnog centra rekao je da planira transformaciju distribucije energije domaćinstvima u “neprofitnu djelatnost“.
On je kasnije rekao da će vlada „odmah otkupiti E.ON od Nijemaca“, ne precizirajući da li je mislio na njemačku gasnu kompaniju ili njene poslovnice u Mađarskoj.
Orbanova Vlada nacionalizovala je druge sektore, uključujući privatne penzione fondove koji su preuzeti da bi se vještački smanjio javni deficit i dug u okviru kriterijuma iz Mastrihta.
Mađarska vlada je nacionalizovala kompaniju odgovornu za rješavanje pitanja velike toksične mrlje u oktobru 2010. godine. Riječ je o crvenom toksičnom mulju, koji je ljudskom greškom iscurio iz rezervoara fabrike aluminijuma “Mal”.
Od dolaska na vlast u aprilu 2010. godine vlada je često bila u sukobu sa Briselom oko najvećih bankarskih poreza i velikih poreza na neke firme.
Njegov zamjenik Tibor Navračiš, rekao je da bi takav potez pogodovao planu vlade da komunalne kompanije „postavi na neprofitnu osnovu“.
Na pitanje medijskog portala EU „EurAktiva“ da prokomentariše najavljenu nacionalizaciju na tržištu energenata portparol Evropske komisije Olivije Baili rekao je da odgovora za sada nema jer oni nisu primili formalno obavještenje od Mađarske.
Ipak, on je potvrdio izvještaje u medijima mađarske opozicije da je pokrenut prekršajni postupak protiv Mađarske 21. juna zbog njenih planova da nacionalizuje kompanije koje upravljaju sistemima odlaganja otpada.
Džo Henon, portparol komesara za okolinu Jana Potočnika, rekao je da komisija vjeruje da Mađarska možda nije dobro sprovela politike o upravljanju električnim i elektronskim otpadom.
Analitičari kažu da je vlada vjerovatno svoju pažnju usmjerila na magacine ili veleprodajne objekte firme E.ON, možda oboje, u sklopu svoje strategije da poveća ulogu države u energetskom sektoru.
“Vlada želi da ima gasna poslovanja u svojim rukama. Kada to imaju onda mogu da sjednu za sto i pregovaraju o jefitijem gasu za novi dugoročni sporazuma sa Rusima od 2015. godine pa nadalje, a to može da donese pobjedu na izborima”, kaže Jožef Miro, analitičar iz Budimpešte.
Više od 80 odsto gasa u Mađarskoj dolazi iz Rusije a ugovor o snabdijevanju sa „Gaspromom“ ističe 2015. godine
Cijena prirodnog gasa oduvijek je bila važno političko pitanje u Mađarskoj.
Mađarska energetska kompanija MOL prodala je svoju gasnu firmu kompaniji E.ON 2005. godine prema ugovoru vrijednom tada 2,2 milijarde evra, uključujući dug.
Prema nekim izvještajima, E.ON želi 1,2 milijarde evra za svoje gasne jedinice, a Mađarska je ponudila manje tokom razgovora koji traju već duže vrijeme.
Vlada Orbana postavila je teške uslove za E.ON od 2010. godine kada je zamrzla cijene gasa za većinu domaćinstava i limitirala dohodak na kapital.
Osim toga, vlada je najavila zakon o nacionalizaciji kupovine recikliranog metala, kako bi suzbila krađu i ilegalnu trgovinu.
Kao i druge zemlje centralne i istočne Evrope, Mađarska ima probleme sa krađom elektro kablova i metalnih dijelova koji se koriste u infrastrukturi. Oni se kao „otpadni metal“ prodaju privatnim kompanijama.
Otkupljivanje privatnih kompanija biće skupo u vrijeme kada se Mađarska bori da smanji budžetski deficit i želi da osigura finansijsku „injekciju“ MMF-a i EU.
Prema zakonima EU o liberalizaciji u domenu energije zemlje članice moraju da održavaju zdravu konkurenciju u energetskim sektorima kako bi se spriječio monopol.
Na primjer, Rumunija privatizuje značajan dio svoje nacionalne gasne kompanije „Transgas“ kako bi se podudarila sa odredbama EU.
Mađarska čini potpuno suprotno i to bi moglo da pogorša već zategnute odnose Budimpešte i Brisela, prenose agencije.
