PODGORICA – Najveća bruto zarada u Crnoj Gori prošlog mjeseca je iznosila 147,7 hiljada evra i isplaćena je u djelatnosti hotela i sličnog smještaja, saopštio je direktor Poreske uprave Sava Laketić u intervjuu za Forbes magazin.
Poreski dug od 636 miliona evra je i dalje visok, ali, kako kaže, Poreska uprava bilježi sve veću naplatu i prethodne sedmice su dogovorili načelno rješavanje duga od nešto preko pet miliona kod jednog starog poreskog dužnika.
Najveći poreski dužnici su preduzeća u većinskom vlasništvu države, ali ima i stranih kompanija kao što je kineski CRBC koji je gradio prvu dionicu autiputa Bar-Boljare, od Podgorice do Kolašina.
Laketić najavljuje pojačane mjere na jačanju poreske discipline i uvođenje u legalne tokove značajnog broja onih koji posluju u sivoj zoni – izdavaoci smještaja, frizerski i kozmetički saloni.
Koliko je, prema podacima Poreske uprave, iznosila najveća bruto mjesečna zarada isplaćena u Crnoj Gori u prošlom mjesecu, kome je isplaćena i koje je preduzeće (institucija) u pitanju?
LAKETIĆ: Najveća bruto zarada iznosila je 147,7 hiljada evra i isplaćena je u djelatnosti hotela i sličnog smještaja. Zbog poreske tajne, nažalost, ne mogu odati više informacija o samoj zaradi.
Poreska uprava je saopštila da je za prvih sedam mjeseci ove godine naplatila 952 miliona evra bruto prihoda, što je za 172,6 miliona evra ili 22 odsto više u odnosu na isti period prošle godine. Šta je najviše doprinijelo ovom značajnom povećanju prihoda? Da li ste očekivali takav rezultat?
LAKETIĆ: Dobar rezultat svakako je očekivan za ovu godinu i rezultat je više aktivnosti koje se sprovode tokom ljetnje turističke sezone, ali i u ostatku godine. Na prvom mjestu tu su aktivnosti poreske inspekcije, koja je tokom ljetnjih mjeseci u primorskim gradovima zastupljena od Herceg Novog do Ulcinja, u svim opštinama u jednakom broju. Imamo značajno povećanje poreske discipline, svakako su na to uticale i aktivnosti sektora naplate, gdje smo strožim pristupom i redovnijom komunikacijom sa poreskim obveznicima, unaprijedili naplatu. Takođe je uticala i inflacija, svakako u nekom procentu manjem u odnosu na ovih ukupnih 22 %, ali sveukupno te aktivnosti su dale ovaj odličan rezultat za ovu godinu.
Da li očekujete da se nastavi taj trend do kraja godine?
LAKETIĆ:Svakako. Za prvih deset dana avgusta imamo nekih 34 miliona samo od naplate poreza na dodatu vrijednost (PDV), što pokazuje da se trend rasta nastavlja i da ćemo u avgustu, ako ovakav trend ostane, imati više od planiranog, a svakako mnogo više nego u odnosu na prethodnu godinu.
Šta je dovelo do povećanja u naplati PDV-a?
LAKETIĆ: Aktivnosti poreskih inspekcija u toku ljetnje turističke sezone su doprinijele značajnom poboljšanju poreske discipline. Imali smo preko 2.500 kontrola u svim opštinama od 1. maja do danas, sa velikim brojem napisanih kazni. Nažalost, kazne su posljednja mjera prema kojoj idemo, ali samo prisustvo poreskih inspektora i onda kažnjavanje, pogotovo onih koji su povratnici u činjenju prekršaja, daje dobar rezultat.
I naplata poreza na dobit pravnih lica premašila je plan. Koje kompanije su najviše platile poreza na dobit?
LAKETIĆ: Najviše je platila Elektroprivreda Crne Gore, 17 miliona evra. Zatim Crnogorska komercijalna banka 13 miliona, NLB banka 6,2 miliona, Crnogorski elektroprenosni sistem 6,2 miliona, kompanije Vezuv, M:tel, Adriatik banka, Erste banka, Voli i Rudnik uglja Pljevlja.
S obzirom na to da je Vladinom Fiskalnom strategijom (program Evropa sad 2) predviđeno povećanje nižih stopa PDV-a, povećanje nekih drugih dažbina, imate li procjenu koliko će to povećati ukupne prihode Poreske uprave?
LAKETIĆ: Fiskalna strategija je svakako rađena od strane kolega iz Ministarstva finansija, ali mi smo kao organ prošli sve neophodne podatke kako bismo došli do procjene pozitivnih efekata Fiskalne strategije. Samo povećanje PDV-a bi trebalo da doprinese, po nekom konzervativnom scenariju, minimum 60 miliona povećanja PDV-a. Fiskalna strategija predstavlja jedan sveobuhvatan dokument koji ima veće pozitivne efekte od samog iznosa PDV-a povećanjem ove stope na 15 odsto.
Koliki je ukupni poreski dug i koliko je od toga naplativo? Koje mjere Poreska uprava preduzima da bi naplatila dug?
LAKETIĆ: Ukupni poreski dug iznosi 636 miliona evra, od čega se 341 miliona odnosi na neto osnovni dug, a ostalo na kamatu. Od kraja maja se neto osnovni dug smanjio za nekih milion i po i to je rezultat rada sektora naplate. Kada govorimo o kamati, ona se uglavnom odnosi na stare poreske dužnike, iako na crnoj listi u tih prvih desetak kompanija imamo i relativno novog dužnika, kinesku kompaniju CRBC. Smanjenju duga najviše doprinose, kao što sam rekao, aktivnosti preduzete u sektoru naplate i u saradnji sa Međunarodnim monetarnim fondom (MMF) pokrenuli smo jedan pilot projekat u područnoj jedinici Podgorica koji daje odlične rezultate. Plan je da od septembra krenemo sa tim projektom, odnosno sa tim novim aktivnostima i u područnim jedinicima Budva i Bijelo Polje. Tokom prethodne nedjelje dogovorili smo načelno rješavanje duga od nešto preko pet miliona kod jednog starog poreskog dužnika. Svakako veliki efekat očekujemo od primjene Zakona o otpisu kamate za poreske dužnike koje izmire osnovni dug u roku od 60 dana od dana stupanje zakona na snagu. Tako da je teško procijeniti koliko je ukupno tog duga naplativo, jer veliki broj tih dugovanja datira unazad deset, 15 godina, tako da ćemo pokušati i prodajom nepokretnosti poreskih dužnika da naplatimo dio duga. Fiskalnom strategijom je to procijenjeno na nekih milion evra i ako smo mi u Poreskoj upravi optimisti da ćemo značajno bolji efekat imati i po tom pitanju i po pitanju ovog novog zakona koji već daje neke rezultate. Sastali smo se sa velikim brojem poreskih dužnika i samo prethodne nedjelje smo riješili jedno veliko staro poresko dugovanje.
Možemo li da znamo o kojem preduzeću se radi?
LAKETIĆ: Nažalost, u ovom momentu ne mogu to da kažem zbog poreske tajne.
Koji su neki od najvećih dužnika? Koliki je dug CRBC-a?
LAKETIĆ: Dug kompanije CRBC je u ovom momentu 11,6 miliona. Imali smo veliki broj sastanaka sa predstavnicima kompanije CRBC u prethodnom periodu. Ako se ne varam, sedam u protekla dva mjeseca pokušavajući da dođemo do nekog rješenja. Nažalost, od prije nekih 20 dana račun kompanije je u blokadi.
Što se tiče ostalih poreskih dužnika, na crnoj listi imamo kompanije koje su u većinskom državnom vlasništvu – na čelu crne liste je kompanija Plataže 13. jul sa dugom od oko 15 miliona evra, zatim Željeznički prevoz sa dugom od 6,4 miliona evra. Slijede još dva željeznička preduzeća, odnosno Održavanje željezničkih voznih sredstava sa dugom od 5,75 miliona evra, Željeznička infrastruktura sa dugom od 5,1 milion evra, Institut „Simo Milošević“ od 4,3 miliona evra, itd. Od privatnih kompanija imamo Spic Ronghe international (Montenegro) limited sa dugom od 11,8 miliona evra, CRBC sa dugom od 11,6 miliona evra, itd.
Pored ovih nekih novih dužnika imamo veliki broj stranih dužnika u samom vrhu te liste i tu je situacija mnogo komplikovanija za rješavanje, radi se o dugu koji je dugogodišnji dug i dugogodišnji problem Poreske uprave.
Koliko duguju opštine i ko su najveći dužnici?
LAKETIĆ; I tu imamo dugogodišnji problem, sa dugom opština. Ako gledamo samo opštine bez lokalnih preduzeća koja su u vlasništvu opština, imamo Cetinje, Rožaje, Ulcinj, Bijelo Polje i Berane. Moram da pomenem da su neke od ovih opština uredni izmirioci po reprogramu duga iz prethodnih godina. Ali svakako, Cetinje duguje 6,4 miliona, Rožaje 4,2 miliona, Ulcinj tri miliona, Bijelo Polje 2,7 miliona, Berane 2,3 miliona i tako dalje. Mnogo veći problem je s lokalnim preduzećima, čiji su osnivači ove opštine gdje imamo dug lokalnih preduzeća sa Cetinja 4,8 miliona, Rožaja 4,6 miliona, itd. Od aprila, od zaključka Vlade koji smo dobili kao organ da postupamo dalje u odnosu sa opštinama i dogovorimo rješavanje pitanja poreskog duga, obavili smo veliki broj razgovora sa pojedinačnim predstavnicima opština, a zatim i sa Zajednicom opština. Imamo par nekih neriješenih pitanja i očekujemo da ćemo u toku septembra ući u finalne dogovore. Ono što želim sa ovog mjesta da poručim je da ćemo se, nakon sklapanja tih dogovora, jako strogo držati dogovora i kontrolisati izmirenje obaveza po tom nekom novom reprogramu koji potpišemo sa opštinama pojedinačno.
Iz Vlade su prije par mjeseci najavili da će blokirati račune opština ako ne budu redovno izmirivale dugove po osnovu reprogama. Da li ima neka opština koja je blizu tome?
LAKETIĆ: U ovom momentu ne. Imamo opštine koje ne poštuju reprogram, ali stalno smo u komunikaciji sa njima i do potpisivanja sporazuma, koji očekujemo u narednih mjesec dana, nećemo ići u blokada opština zbog komplikovanih procedura u samim opštinama, kako ne bi ugrozili egzistenciju bilo kog preduzeća koje je od javnog značaja. Na primjer, ne možemo blokirati neki Vodovod i kanalizaciju bez jasne putanje kako ćemo nastaviti rješavanje pitanja poreskog duga. Tako da za sada smo u komunikaciji sa svim opštinama, a od septembra očekujemo da ćemo imati potpisane sporazume, a onda se s toga strogo pridržavati.
Da li se dugovi opština odnose uglavnom na poreze i doprinose za zaposlene?
LAKETIĆ: Imamo po svim poreskim oblicima dugovanja, ali uglavnom se odnose na dugovanja koja se tiču doprinosa.
Kako turistička sezona utiče na ukupnu naplatu prihoda i koje mjere su preduzete da se maksimalizuje naplata tokom ljeta?
LAKETIĆ: Svakako, gro prihoda se ubira u toku ovih ljetnjih mjeseci i utiče pozitivno i pored manjeg broja turista, po zvaničnim podacima od jula imali smo nešto preko 7 procenata manje turista odnosno na prethodnu godinu. Međutim, poreska disciplina, struktura gostiju je takva da imamo mnogo bolju naplatu u odnosno na prethodnu godinu. Poreska uprava je, kao što sam napomenuo, organizovala i terenski inspekcijski rad tokom ljetnih mjeseci u svim primorskim opštinama. Često imamo vikend akcije u drugim opštinama, na sjeveru prije svega u turističkim centrima poput Kolašina i Žabljaka. U narednom periodu pokrićemo i druge vidove turizma, kao što je rafting. Jednim takvim pristupom, na osnovu analize, targetiramo one poreske obisnike kod kojih smo uočili nepravilnosti u radu i na taj način i njih uvodimo u legalne tokove.
Koji su vaši planovi za naredni period kako bi se održao ili čak poboljšao pozitivan trend u naplati prihoda?
LAKETIĆ: Glavni plan je proširenje baze poreskih obveznika. Dakle, planramo da uvedemo što veći dio sive ekonomije u legalne tokove. Prije svega ovdje mislim na izdavaoce smještaja koji su u ovom trenutku, po nekim procjenama, u velikom broju u sivoj zoni. Zatim imamo frizerske i kozmetičarske salone, gdje sa ta djelatnost u velikom broju slučajeva obavlja bez prijavljenog obavljanja poslova u stanovima. I tu imamo plan, nakon završetka ljetnje turističke sezone, krenućemo u akciju sa drugim institucijama, kako bi te poreske obveznike uveli u legalne tokove. Dodatno, sa platformama za iznajmljivanje smještaja smo krenuli u komunikaciju, kako bi u tom dijelu uveli red. Plan je da osnujemo i registar i da samo praktično registrovani izdavaoci smještaja budu u mogućnosti da se oglašavaju na najvećim platformama za izdavanje smještaja.
Koji su najveći izazovi s kojima se Poreska uprava trenutno suočava i kako planirate da ih prevaziđete?
LAKETIĆ: Definitivno najveći problem Poreske uprave su ljudski kadrovi. Prethodna dva kadrovska plana se nisu uopšte realizovala, imamo kritičnu starosnu strukturu, gdje je prosjek godina 56, imamo veliki broj kolega koji će u narednom periodu otići u penziju, samo ove godine imali smo odliv od 35 ljudi. Sljedeće godine imamo veći broj odlazaka, tako da će definitivno fokus biti na osnaživanju Poreske uprave u smislu ljudskih kapaciteta. Takođe, u saradnji sa Svjetskom bankom radimo takozvanu „skills gap“ analizu, odnosno analizu jaza između vještina koje trenutno imamo u Poreskoj upravi i onih koje nam trebaju za naredni period, a posebno nakon uvođenja integrisanog sistema za upravljanje prihodima, tako da će gro aktivnosti biti fokusirano na osnaživanju ljudskih kapaciteta, za osnaživanja IT sistema, kako bi za nekih 3-5 godina imali potpuno modernizovanu Poresku upravu.
