PARIS, Evro vjerovatno neće preživjeti sljedeću veliku krizu i hitno bi trebalo mijenjati monetarnu uniju kako bi se izbjegao neizbježni kolaps. To je vrlo oštro upozorenje u posljednjem izvještaju francuskog Instituta Žak Delora, koji je jedan od arhitekata jedinstvene evropske valute. 
Autori izvještaja, grupa akademika, stručnjaka i nekadašnjih ‘policy makera’ širom Evrope, svesni su prepreka jačanju integracionih trendova u poljuljanoj EU nakon Brexita i sve glasnijeg uspona evroskepticizma, ali ističu da si politika ne može priuštiti otezanje.
“Reforma evra možda nije popularna, ali je esencijalna i goruća: u nekom trenutku Evropu će zadesiti nova ekonomska kriza. Ne znamo hoće li se to dogoditi unutar šest sedmica, šest mjeseci ili šest godina. Ali, u postojećem izdanju nije vjerovatno da evro preživi”, prenosi Blumberg iz izvještaja.
Autori predlažu promjene u tri koraka. U prvom predlažu brze ‘zakrpe’ poput jačanja Evropskog stabilizacionog mehanizma (ESM), bankovne unije i koordiniranja ekonomskih politika.
Potom bi na relaciji sjever – jug uslijedio ‘quid pro quo’ mehanizam podsticanja reformi investicijama da se problematični jug (konačno) motiviše na reforme.
Treći korak, kontroverzan i opcionalan, premda važan, podrazumijeva da se evrozona transformiše u federalnu strukturu s podjelom rizika i suvereniteta.
Luka Brkić s zagrebačkog Fakulteta političkih znanosti ističe da je problem suštini jednostavan, ali ne i rješenje.
“Predložene mjere učvrstile bi poziciju evra, ali samo su surogati. Budućnosti evrozone i evra nema bez političke unije”, kaže Brkić.
Dodaje da je realizacija projekta “Sjedinjenih Evropskih Država” upitno izvodiva te da budućnost Evrope za 20, 50 ili 100 godina neće tako izgledati, već će rješenje biti “novo, originalno i autohtono”.
S ekonomske strane, uz ostalo, evrozonu muče problem slabe mobilnosti radne snage te rigidnost plata, što otežava funkcionisanje monetarne unije, objašnjava profesor zagrebačkog Ekonomskog fakulteta Boris Cota.
“Uz ta ograničenja, evrozona može opstati jedino da zaživi kao transferna unija u kojoj bi se značajan dio nacionalnih budžeta prenio na središnji evropski budžet, i to sa sadašnjih jedan na bar 20 odsto. Članice to za sada nisu voljne da učine, posebno one stare, zbog pitanja moralnog hazarda bojeći se da bi se novac olako trošio, a reforme izbjegavale”, ističe Cota.
Hrvatska za sada nema uslove za evro, ali namjerava ga uvesti pa je, kako je rekao guverner Boris Vujčić, naš interes da “kuća u koju se želimo useliti bude čvrsta i uredna”.
“Ako i dalje postoji konsenzus politike za održavanje stabilnog kursa, bilo bi poželjno uvesti evro što prije. Lično mislim da to ne treba siliti dok EU ne donese mjere da on ima budućnost”, zaključuje Cota. Nezavisne novine
