SARAJEVO, Savjetnik za ekonomska pitanja srpskog člana Predsjedništva BiH Ljubiša Ćosić upozorava da podaci o poslovanju bankarskog sektora u BiH govore da je, pod uticajem ekonomske i finansijske krize u svijetu, bankarski sektor u BiH u 2009. i 2010. godini zabilježio smanjenje kreditnih plasmana prema privredi i stanovništvu u odnosu na 2008. godinu.
Ćosić je Srni istakao da je smanjenje kreditnih plasmana poslovnih banaka u BiH praćeno i slabim kvalitetom kreditnog portfolia.
”Iako posljednji podaci iz Republike Srpske i Federacije BiH govore da se u posljednje dvije godine povećao broj malih i srednjih preduzeća (MSP), te da po broju privrednih subjekata ovaj sektor učestvuje sa 97 odsto, BiH je i dalje zemlja sa najmanjim brojem MSP na 1 000 stanovnika u odnosu na zemlje u EU”, naglasio je Ćosić.
Prema njegovim riječima, ekonomska kriza je u posljednje dvije godine istovremeno negativno uticala na likvidnost i ostvarenje prihoda i profita MSP-a, odnosno na cjelokupno poslovanje preduzeća u ovom sektoru.
”Usljed slabljenja kvaliteta kreditnog portfolia, poslovne banke su odlučile da pooštre kreditne uslove prema sektoru MSP, odnosno postave dodatne kreditne uslove prema MSP-u u svojim kreditnim linijama namijenjenim malim i srednjim preduzećima”, rekao je Ćosić.
On je objasnio da je “95 odsto kapitala poslovnih banaka u BiH `u rukama` inostranih podataka”, te da se iz toga vidi da je riječ o poslovnoj politici banaka u BiH zasnovanoj na osnovu poslovne politike matičnih banaka sa sjedištem u EU.
Pojašnjavajući pitanje pomoći sektoru MSP-a u BiH, Ćosić je rekao da u uslovima strogih i rigoroznih kreditnih plasmana bankarskog sektora malim i srednjim preduzećima preostaje da fleksibilnija bude podrška investiciono-razvojnih banaka entiteta, bilo organizovanjem direktnih kreditnih linija pod povoljnijim uslovima ili indirektnim plasmanom poslovnih banaka, takođe pod povoljnijim uslovima.
”Povoljniji uslovi značili bi kreditne linije bez zahtjeva za obezbjeđenjem u vidu žiranata ili hipoteka, izuzev hipoteka na osnovna i obrtna sredstva koja su predmet kredita ili likvidne imovine preduzeća”, objasnio je Ćosić.
On je podvukao da dodatni izvori finansiranja sektora MSP-a u BiH moraju biti organizovan sistem subvencionisanja kamatnih stopa, te da moraju postojati direktne subvencije prema uspješnim preduzećima za uvođenje novih tehnologija, kao i podsticaj izvoza i zapošljavanje novih radnika, čiji nedostatak predstavlja probleme koji karakterišu privredu u BiH, odnosno u entitetima.
”Kao još jednu mjeru treba istaći potrebu jačanja sistema podrške finansiranja MSP sektora jačanjem garantnih fondova, dižući iznos garancije i do 100 odsto za uspješna i inovativna preduzeća”, dodao je Ćosić.
Govoreći o sektoru MSP, on je istakao da mu pripada i grupa mikro preduzeća, čije je osnovno obilježje da broji do deset zaposelnih radnika, te da upravo tu grupu preduzeća u posljednjem period karakteriše najveći procenat gašenja, daleko veći od procenta otvaranja novih.
”Kada se zna da mikro preduzeća u prvom nivou najviše otvaraju lica koje žele da se sama zaposle, odnosno da je riječ o porodičnim preduzećima, onda je jasno da je to grupa preduzeća koju naročito treba pomoći u sistemu kreditiranja i finansiranja”, zaključio je Ćosić.
Na nedavnoj briselskoj konferenciji o malom i srednjem preuzetništvu zaključeno je da bi se u EU moglo ugasiti na hiljade malih i srednjih preduzeća, jer su banke zbog krize u evrozoni masovno obustavile kreditiranje preduzetnika.
Prema podacima Eurostata, prošle godine je u 19 od 20 zemalja, u kojima je provedeno istraživanje, zabilježen osjetan porast odbijanja kreditiranja. Srna