BEOGRAD, Duguju i oni koji žive u uvjerenju da su ama baš svaki račun i ratu isplatili na vrijeme. U njihovo ime pozajmila se država Srbija i to više od 15 milijardi evra.
Tu su i zajmovi građana kod banaka, neizmirene obaveze prema „Elektroprivredi Srbije“, „Srbijagasu“, toplanama… Ako bismo sve obaveze stonovništva, ove direktne, ali i indirektne, sabrali, cifra bi dostigla malo više od 20 milijardi evra. A na svakog građanina Srbije došlo bi 2.915 evra duga. Da bi se zaradila ovu sumu, svako bi morao da radi punih osam mjeseci. I da ne troši ni dinara na sebe.
Najveći dio zajedničkih obaveza građana Srbije je javni dug ove zemlje. On sada iznosi 15,3 milijarde evra. U dinarima cifra je skoro nesaglediva – 1.771 milijarda. Da ga dijelimo na ravne časti, svaki od stanovnika Srbije valjalo bi da pripremi 248.712 dinara ili oko 2.100 evra. Izvjesno je da mu ovdje nije kraj. Nova Vlada Srbije poručuje da joj do kraja godine treba najmanje tri milijarde evra i potražiće ih kod finansijskih institucija. Tako da bi građani Srbije ovu godinu mogli ispratiti zaduženiji za još 470 evra po stanovniku.
– Građane sa pravom brine zaduženost države koja u posljednje vrijeme raste i apsolutno, ali što je mnogo opasnije i relativno u odnosu na bruto domaći proizvod – objašnjava profesor Hasan Hanić, dekan Beogradske bankarske akademije. – Zbog rasta javnog duga mi kao građani moramo da očekujemo porast poreza koje direktno plaćamo, ali i onih, poput poreza na dodatu vrijednost, koje na nas prevaljuju proizvođači i trgovci. To je način da se povećaju budžetski prihodi iz kojih se dug otplaćuje. Javni dug će i dalje rasti, najmanje do kraja godine, dok država Srbija ne izvrši fiskalnu konsolidaciju i ne osjete se efekti nove ekonomske politike.
Građani Srbije bankama na ime kredita duguju ukupno 602,2 milijarde dinara, pokazuju podaci Kreditnog biroa. Iznos u dinarima raste, 2,4 odsto u odnosu na prethodni mjesec, ali gledano kroz evropsku valutu – dug se smanjuje. Početkom godine građani Srbije su bili u prosjeku 818 evra u kreditima, a danas – 716 evra.
– U junu je u odnosu na maj zaduženost građana porasla nominalno za 2,4 odsto, ali treba imati u vidu i da je u maju u odnosu na april porasla za 1,9 odsto – dodaje Hanić. – To znači da je rast ubrzan. S obzirom na to da građani ne primaju plate u evrima, koje bi na dan dospjeća rate mogli da prodaju po većem kursu, nije pravično obračunavati kreditnu zaduženost stanovništva u evrima. Statistički gledano, zaduženost građana će rasti i dalje. Kako je većina uzeta u stranoj valuti, a kurs će slabiti, to će dovesti do rasta nominalne zaduženosti. Iako je kreditni potencijal postojećih korisnika kredita smanjen, građani imaju prostora da se dalje zadužuju. Pošto položaj stanovništva zavisi od situacije u preduzećima i kod preduzetnika, a kod njih docnja raste, to će se odraziti i na kašnjenje zaposlenih u otplati rata.
Sa zakašnjenjem većim od 90 dana u izmirivanju rata na kraju juna bilo je 4,2 odsto zaduženih građana. I taj odnos je isti kao i na isteku prethodnog mjeseca.
Stanovnici Srbije ne duguju samo bankama. Mnogi ne uspjevaju da isplate ni obaveze prema javnim preduzećima. Najveća dugovanja piše „Elektropirvreda Srbije“. Oni nisu naplatili čak 92 milijarde dinara vrijednu isporučenu struju. Od toga su građani napravili račun „težak“ 47 miijardi dinara. Kada bi ga ravnopravno svi nosili, po stavovniku bi iznosio 56 evra.
Po visini neizmirenih obaveza slijedi „Srbijagas“. Ovo preduzeće potražuje 70 milijardi dinara. Uglavnom je riječ o dugu potrošača, a njihovi najveći potrošači su toplane. Ako bi na građane otišlo 20 milijardi dinara duga, svakom stanovniku Srbije bi pripalo po 2.808 dinara ili oko 24 evra obaveza.
I na kraju, tu su toplane. One ne plaćaju „Srbijagasu“, a ni njima ne plaćaju građani. Nedavno se čulo da su im domaćinstva ostala dužna 80 miliona evra. To iznosi oko 1.325 dinara ili 11,2 evra po stanovniku.
Računaju na “minus“
U Srbiji su građani otvorili ukupno 6.463.215 tekućih računa. Banke su im odobrile dozvoljeno prekoračenje od ukupno 42,8 milijardi dinara. Ne koriste ga svi, ali izvjesno je da je 8,6 odsto te sume – u docnji. Znači da su na kraju juna vlasnici tekućih računa više od 90 dana bili u „crvenom“ preko dozvoljenog „minusa“ i to za ukupno 3,68 milijardi dinara.
Kartice
Građani Srbije posjeduju ukupno malo više od milion kreditnih kartica. Na njima im je na raspolaganju ukupno 79,16 milijardi dinara, a oni su potrošili 36,7 milijardi dinara. Većina rate plaća uredno, ali oko 3,6 milijardi dinara je u kašnjenju. Banke ih čekaju više od tri mjeseca. Novosti
