VAŠINGTON, Cijena nafte na svjetskom tržištu naglo je rasla tokom proteklih šest mjeseci, što izaziva veliko nezadovoljstvo potrošača i usporava ekonomski rast.
Cijene benzina u SAD stigle su do nivoa koji izaziva veliko nezadovoljstvo vozača. Glavni ekonomista Američkog instituta za naftu Džon Felmi kaže da poskupljenje benzina izaziva povećana potražnja nafte u velikim ekonomijama u usponu.
Promjenljive cijene goriva primoravaju velike potrošače energije, kao što su avioprevoznici, da sklapaju ugovore koji im daju pravo da kupuju gorivo po određenoj cijeni u određenom trenutku, da bi cijene u budućnosti bile izvjesnije.
Ali, drugi investitori kupuju i prodaju takve ugovore u potrazi za profitom, bez namjere da se late isporučivanja nafte. Kritičari – kao što je Mark Kuper iz Američke potrošačke federacije – nazivaju takve investitore špekulantima i kažu da ulaganjem novca u tržište oni povećavaju potražnju i nanose štetu potrošačima.
Kuper kaže da bi bolji poreski zakoni smirili tržišta davanjem prednosti dugoročnim investicijama, dok bi bolja regulativa mogla da ograniči broj ugovora koje bi mogli da drže špekulanti i ograniči vrijeme u kojem bi mogli da sklapaju ugovore.
Međutim, drugi stručnjaci kažu da na povećanje cijena utiču loši odnosi sa Iranom zbog sumnje da razvija nuklearno oružje, jer bi ekonomske sankcije ili vojni sukob mogli da prekinu izvoz ovog velikog proizvođača nafte.
Mohsin Kan iz Petersonovog instituta za međunarodnu ekonomiju kaže da strah od nestašice goriva igra veću ulogu nego špekulisanje sa sadašnjim cijenama. On kaže da bi Vašington mogao da utiče na smanjenje cijena otvaranjem američkih strateških rezervi nafte, kojima bi se nadoknadio manjak u slučaju sukoba sa Iranom.
Cijena benzina u nekim dijelovima SAD premašuje četiri dolara za galon, što je oko dolar i pet centi za litar. Premda je to jeftinije nego u mnogim zemljama, poskupljenje benzina postaje političko pitanje.
To je zbog toga što prosječna američka familija godišnje troši oko tri hiljade litara i mnogi birači traže da izabrani zvaničnici preduzmu akciju – prenosi “Glas Amerike”.
Ali ekonomisti ukazuju da se cijene nafte određuju na svjetskom tržištu i da Vašington u kratkoročnom pogledu ne može mnogo da uradi da bi ih promijenio.
