BRISEL, Američki informatički giganti poput “Gugla”, “Fejsbuka” i “Epla” promijenili su način života kod ljudi, međutim, postavlja se pitanje da li su postali “banditi” modernog doba jer zarađuju više milijardi dolara, a plaćaju veoma mali porez.
Pošto su državni budžeti evropskih zemalja ispražnjeni nakon višegodišnje finansijske krize lideri EU saglasili su se da će krenuti u rješavanje ovog pitanja, koje je pokrenuo francuski predsjednik Emanuel Makron kritikujući američke gigante da su “paraziti modernog doba”.
Današnje poreske regulative osmišljene su za nekadašnje stanje ekonomije kada su američke multinacionalne kompanije poput “DŽeneral motorsa”, “Aj-Bi-Ema” ili “Mekdonaldsa” ulazili na druga tržišta na kojima su otvarali nova postrojenja, radna mjesta i time omogućavali dodatne prihode.
Međutim, danas u većini članica EU američki tehnološki giganti postoje samo u virtuelnom svijetu i njihove usluge stižu putem aplikacija pametnih telefona i tableta sa udaljenih servera.
Poput duhova, firme iz američke Silikonske doline utiču na stanje evropskih ekonomija, ali često imaju najneophodnije osoblje i male kancelarijske prostorije, odakle vrše usluge za više miliona korisnika.
Prema regulativama EU za rad širom Evrope, multinacionalne kompanije imaju skoro punu slobodu da biraju u kojoj će zemlji raditi i nije ni čudo što su izabrali Irsku, Holandiju ili Luksemburg, gdje su porezi niski.
“Fejsbuk” iz Irske ostvaruje prihode od više miliona evra jer, prema posljednjim podacima, ima oko 33 miliona profila ove društvene mreže u Francuskoj, a 31 milion u NJemačkoj.
Dok korisnici koriste platformu, “Fejsbuk” prati “lajkove”, komentare i preglede stranice i podatke prodaje kompanijama koje potom traže potrošače, ali, za razliku od nekadašnjih vremena, američka kompanija svoje podatke ne prodaje francuskim kompanijama, već firmama koje nemaju telefonski broj, adresu niti “fizičko prisustvo”.
U zemljama poput Irske, gdje poreska stopa iznosi 12,5 odsto i najniža je u Evropi, giganti su smjestili svoja sjedišta i prikupljaju profit ostvaren širom evropskog bloka.
Prihodi od reklama u Francuskoj i NJemačkoj su minimalni, ali u sjedištu “Fejsbuka” u Irskoj dostigli su 7,9 milijardi evra, iako veći dio tog novca nije stigao iz te male članice EU, koja ima oko 2,5 miliona korisnika ove društvene mreže.
“Gugl” je pratio skoro istu šemu, jer je u NJemačkoj 2015. godine imao nešto više od 71 miliona korisnika, a u Francuskoj 55 miliona, ali u obje te zemlje ostvaren je minimalan prihod.
Ali, u Irskoj, gdje je broj korisnika pretraživača “Gugla” manji od pet miliona, 2015. godine prihod njihovog ogranka “Alfabet” dostigao je 22,6 milijardi evra.
Rezultati analize stručnjaka Evropskog parlamenta za poreska pitanja Pola Tanga bilježe da je Francuska zbog takozvanog “planiranog poreza” kompanija “Gugl” i “Fejsbuk” ostala bez 741 miliona evra u prihodima od poreza, a NJemačka bez 889 miliona evra.
Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj izrazila je uvjerenje, na osnovu pretpostavki iznesenih 2015. godine, da slične poreske prevare države širom svijeta godišnje koštaju do 240 milijardi dolara.
“Nepoznate su aktuelne aktivnosti svake od kompanija, uključujući američke tehnološke gigante. Osim broja korisničkih profila ili korisnika u svakoj zemlji, trebalo bi da, na primjer, u slučaju `Gugla` znamo količinu reklamne prodaje po zemljama, a mi te podatke nemamo”, kaže portparol nevladine organizacije “Oksfam” Menon Obri.
Ona, takođe, ističe da nemaju podatke ni o broju vožnji “Ubera”, koji svoje usluge nudi putem aplikacije na pametnim telefonima.
Prema njenim riječima, jedan od problema je transparentnost i da treba usvojiti pravilo da velike kompanije objavljuju podatke o svojim aktivnostima i plaćenom porezu u svim zemljama u kojima su prisutne. Srna
