SARAJEVO, Javno preduzeće “Željeznice Federacije BiH” zbog katastrofalnog upravljanja menadžmenta i Uprave te političke borbe za nadzor nad firmom posljednju deceniju pretvoreno je u jednog od najvećih gubitnika u državi, a ova nekada uspješna kompanija samo u 2011. godini imala je gubitak od nevjerovatnih 41,5 miliona KM.
Prema izvještaju Knacelarije za reviziju institucija FBiH o poslovanju “Željeznica FBiH” u 2011, akumulirani gubitak ovog javnog preduzeća posljednjih godina dostigao je nevjerovatna 501,4 miliona KM.
U najnovijem izvještaju na 40 strana generalno je uočljivo da Uprava i menadžment, nešto zbog vlastite nesposobnosti i nebrige, a nešto zbog kontinuirane političke krize u Federaciji, gomilaju desetine miliona gubitka i naprosto ne znaju kako da se izbore s dubiozom. Izvještaj je, shvatljivo, dobio najgoru ocjenu, onu negativnu, a federalni revizori upozoravaju na niz propusta u vođenju poslovnih knjiga i neshvatljivu nebrigu prema vlastitim radnicima kojima se ne uplaćuju doprinosi za penzijsko i zdravstveno osiguranje.
“Zbog nelikvidnosti društva obaveze za PIO i zdravstveno osiguranje u 2011. godini nisu uplaćene u iznosu oko 18,4 miliona KM”, navode u izvještaju, te upozoravaju da je vrijednost obaveza za otpremnine ujedno umanjena za oko 1,3 miliona KM.
Revizori se posebno osvrću na tendenciju da se pojedinim stavkama u poslovanju, u zavisnosti od toga kako to kompaniji odgovara, vrijednost vještački umanjuje ili uvećava i za nekoliko desetina miliona KM.
Tako navode da je u 2011. godini vrijednost imovine kompanije umanjena za najmanje 18,1 milion KM, a obaveze za oko 22,4 miliona KM. Istovremeno, menadžment i Uprava su “napuhali”, odnosno uvećali rashode za čak 10,6 miliona KM. Revizori takođe upozoravaju na čudan odnos menadžmenta kompanije prema vlastitim potraživanjima.
“Nisu naplaćena potraživanja od 1,25 miliona KM od stranih željezničkih uprava, niti su one tužene. Društvo nije preduzelo mjere za zaštitu imovine, jer nisu tuženi kupci za potraživanja starija od godinu”, navode, između ostalog, u izvještaju.
Revizori upozoravaju i na činjenicu da u poslovnim knjigama nisu evidentirane priznate obaveze po sporazumu o raščišćavanju duga prema bugarskim željeznicama (449.000 evra) i njemačkim željeznicama (oko 100.000 evra), dok Uprava istovremeno vlastite finansijske obaveze nije klasifikovala kao kratkoročne, već ih je evidentirala kao dugoročne.
Sudeći prema izvještaju, “Željeznice FBiH” u 2011. godini takođe su kršile Zakon o javnim nabavkama prilikom nabavke goriva u iznosu oko 2,12 miliona KM.
Da je prethodna godina jedna od najgorih u poslovanju ovog javnog preduzeća, jasno je i iz iskazane stavke za obaveze, koje su za svega godinu povećane za oko 127,5 miliona KM.
Uprkos svemu, ovaj veliki gubitnik nije štedio budžetski novac za plate, razne usluge, amortizaciju i nematerijalne troškove, za što je u 2011. godini potrošeno čak 133,7 miliona KM.
U sažetku svoje ocjene Kancelarija za reviziju institucija FBiH navodi da se finansijski izvještaji ne prikazuju istinito i objektivno, da finansijsko poslovanje nije usklađeno sa zakonima te da je smanjen državni, a povećan privatni kapital. Zbog svega, navode revizori, ugroženo je samo poslovanje ovog velikog javnog preduzeća.
“Željeznice FBiH”: Vlada ne izvršava svoje obaveze
U saopštenju povodom najnovijeg revizorskog izvještaja iz “Željeznica FBiH” ogromne gubitke pravdaju maćehinskim odnosom Vlade FBiH, “koja kao većinski vlasnik i osnivač ne ispunjava svoje obaveze finansiranja”. Između ostalog, navode da su u odnosu na izvještaj revizora iz 2010. od ukupno 25 otklonili 21 nedostatak, a da za ostale preporuke “postoje objektivne okolnosti”.
“Jedna od njih odnosi se i na procjenu i uknjižavanje imovine preduzeća, što zahtijeva dosta kvalifikovanog kadra i vremena. Na ovoj preporuci revizije napravljeni su znatni pomaci u 2012. godini”, navedeno je, između ostalog, u saopštenju “Željeznica FBiH”.
Protiv “Željeznica” 132 tužbe
Da su “Željeznice FBiH” u velikim problemima, jasno je i na osnovu 132 tužbe protiv ove kompanije, u ukupnoj vrijednosti od 8,65 miliona KM. Revizori navode da su osnov tužbi obaveze po različitim osnovama: naknada štete, komunalne naknade te korištenje građevinskog zemljišta. Najznačajnija je tužba firme “Team System Inficom Services GmbH” iz Austrije, na osnovu koje je Opštinski sud u Sarajevu u avgustu ove godine presudio u korist tužioca za iznos odštetnog zahtjeva od 2,66 miliona evra (bez kamata). Nezavisne novine
