BANJALUKA, Banke u Republici Srpskoj su prošle godine zbog ekonomske i finansijske krize građanima i firmama odobrile 668 reprograma kredita ukupne vrijednosti 70,3 miliona KM, potvrđeno je za CAPITAL u Agenciji za bankarstvo RS.
Zbog krize, otpuštanja sa posla ili značajnog smanjenja plata 578 građana Srpske je prošle godine zatražilo reprogram kredita ukupne vrijednosti devet miliona maraka, navodi se podacima koje je dostavila Agencija za bankarstvo.
Građani i pravna lica koriste mogućnost reprograma na osnovu posebne Odluke o privremenim mjerama za reprogram kreditnih obaveza koje je 2009. Godine donijela Agencija za bankarstvo u cilju ublažavanja negativnih efekata svjetske ekonomske i finansijske krize.
Da postoji sve veća potreba stanovništva i privrede za ovakvim načinom “pomoći” vidljivo je iz podataka da su banke Republike Srpske u 2012. godini primile 704 zahtjeva za reprogram kreditnih obaveza.
“Od ukupnog broja odobrenih zahtjeva, 90 se odnosilo na pravna lica na osnovu kojih je odobren reprogram u iznosu od 61,3 miliona (u 2011. godini reprogramirano je 192,9 miliona KM), a 578 zahtjeva odnosilo se na fizička lica na osnovu kojih je odobren reprogram u iznosu od devet miliona maraka (u 2011. godini reprogramirano 5,9 miliona KM)”, kažu u Agenciji za bankarstvo.
Teška ekonomska kriza sve jače potresa građane i firme koji su se ranijih godina zaduživali kod komercijalnih banaka.
U ambijentu privredne posrnulosti, koju prati velika nelikvidnost preduzeća, gubitak posla, kašnjenje plate, nažalost, postaju dio svakodnevice pa je za očekivati da će “trend” povećanja zahtjeva za reprogramiranje dugova prema bankama biti nastavljen i u 2013. godini.
U Agenciji poručuju da je veoma bitno da banke ne mogu vršiti reprogram kredita na način da otežavaju položaj dužnika – povećanjem kamatne stope ili naplatom naknade za izvršeno reprogramiranje.
Reprogram je lakši ali skuplji put
Reprogram je moguće obaviti do kraja godine i veliki broj klijenata pogođenih krizom ima mogućnost da sebi olakša izmirenje kreditnih obaveza. Međutim, ekonomisti upozoravaju da produžavanje vremena otplate kredita po pravilu smanjuje visinu mjesečne rate, ali i povećava ukupno plaćen iznos kamate na kredit.
“Ovakav način reprogramiranja je pozitivan, ali nažalost izgleda jedini izlaz za građane da izađu iz teške finasnijske situacije. Ipak, treba imati na umu da produženje roka otplate ne znači uvijek povoljnost, jer banke se ne bave humanitarnim aktivnostima već prodajom novca. Reprogram može pomoći čovjeku kada ostane bez posla, međutim on nije trajno rješenje. Zato bi građani trebalo da pojačaju finansijsku disciplinu i vode računa o planskom trošenju novca”, kaže za CAPITAL ekonomista SWOT-a Miloš Todorović.
Reprogram kredita mogu koristiti fizička i pravna lica koja su ranije redovno otplaćivala rate kredita, ali su zapala u teškoće zbog sve lošijih ekonomskih prilika u zemlji. Da bi banka omogućila reprogram kredita građani moraju da dokažu da nisu svojom krivicom izgubili posao, da im je značajno smanjena plata ili da im lična primanja kasne barem tri mjeseca. Takođe, građani i pravna lica prethodno nisu smjeli imati kašnjenja u otplati kredita duža od 90 dana.
Reprogram podrazumijeva produženje roka za otplatu kredita najmanje 12 mjeseci čime se automatski smanjuju i rate kredita. Banka može odobriti reprogram kredita pravnim licima ukoliko dužnik nema kašnjenja u otplati duže od 90 dana izuzev odobrenog prekoračenja po računu koje i ne može biti predmet reprograma. Preduzeće koje želi podnijeti zahtjev za reprogram kredita mora, takođe, biti solventno i uvjeriti banku da će u narednom periodu uredno izmirivati svoje obaveze
Menadžer korporativnih komunikacija “Nove Banke” Dragana Tatić navodi da je reprogramiranje kredita u ovoj banci uobičajen proces koji omogućava klijentu, koji ima privremenih problema sa otplatom, olakšavanje izmirivanja obaveza.
Evidentan je i blagi porast zahtjeva za reprogram, ali uglavnom privrednih subjekata.
“Što se tiče zainteresovanosti fizičkih lica za reprogram, klijenti su se uglavnom informisali o Odluci o privremenim mjerama za reprogram kreditnih obaveza fizičkim i pravnim licima, ali nije primijećen porast broja podnesenih zahtjeva. Negativni efekti globalne finansijske krize su uticali na blagi porast zahtjeva za reprogram kredita pravnim licima. Zbog nedovoljne privredne aktivnosti i opšteg stanja u privredi, početkom ove godine privredni subjekti su se javljali sa zahtjevima za uvođenje grejs perioda na otplatu glavnice, kao i za reprogram kreditnih zaduženja na duži rok. Cilj tih zahtjeva jeste smanjenje mjesečnih obaveza za otplatu kredita i rasterećenje gotovinskog toka klijenta”, objašnjava Tatić.
Jelena Despotović
