BERLIN, Do pada Berlinskog zida 1989. mnoge zapadnonjemačke firme koristile su jeftinu radnu snagu u komunističkom DDR-u – na tome su obje strane odlično zarađivale, a u proizvodnju su bili uključeni i prisilni radnici?!
Početkom maja švedska televizijska stanica SVT izvjestila je da su namještaj svjetski poznatog švedskog koncerna “Ikea” godinama proizvodili zatvorenici u bivšem komunističkom DDR-u. (DDR). Taj slučaj je izazvao zgražavanje u Njemačkoj, ali i šire.
Od tog prisilnog rada u Istočnoj Njemačkoj profitirale su i druge kompanije, među kojima su i zapadnonjemačke. U zatvorima u DDR-u svaki je zatvorenik morao raditi.
“Najteže i najprljavije poslove obavljali su zatvorenici – i to poslove koje niko drugi nije htio da radi”, kaže Stefan Ališ iz Udruženja za istraživanje komunističke prošlosti.
Prema njegovim saznanjima, “Ikea” je već 1984. godine primila prijeteća pisma zbog rada DDR-ovih zatvorenika. Švedski koncern je ovih dana obećao da će istražiti sve optužbe.
Poznato je da je prisilni rad bio integrisan u ekonomske planove bivšeg DDR-a. Sredinom 80-ih godina računalo se sa 20 000 zatvorenika na koje je otpadao jedan odsto cjelokupne industrijske proizvodnje.
“Kada se na važne godišnjice proglašavala amnestija, dolazile su žalbe iz ministarstava. Mnogi su se bojali da bez te radne snage neće biti moguće ispuniti ekonomski plan”, priča Hildigund Nojbert iz savezne pokrajine Tirinške koja se bavila bivšom komunističkom tajnom službom Stasi.
Zatvorenici su za svoj rad bili tek neznatnoom plaćeni, ali je, bez obzira na sve te činjenice, teško utvrditi odgovornost zapadnih fitmi, smatra Hildigund koja od svih preduzeća traži da, ukoliko su profitirala od prisilnog rada u DDR-u, daruju novac uduženjima koje pomažu žrtvama tog komunističkog režima.
Proizvodnja za zapadnonjemačke firme u bivšem DDR-u nije bila neuobičajena. Jedino što stanovništvo obje države uglavnom o tome ništa nije znalo.
Zapadna poduzeća su profitirala od jeftine radne snage, a ta je saradnja bila i u interesu SR Njemačke koja je željela da podstiče ekonomske odnose sa komunističkim susjedom u sklopu svoje strategije “Promjene kroz približavanje”.
DDR-u je, pak, izvoz na Zapad omogućavao zaradu deviza. Sa Švedskom i Japanom postojali su ugovori o saradnji, ali je tako nešto sa SR Njemačkom iz ideoloških razloga bilo nemoguće – navodi Dojče vele.
Prema nekim podacima, sa DDR-om je poslovalo oko 6 000 zapadnonjemačkih firmi! Među njima su bili i koncerni poput “Kuela”, “Nekermana”, “Salamandera” ili “Varte”.
Osim toga, dok god je Sovjetski Savez opskrbljivao Istočnu Njemačku jeftinom naftom, ta je zemlja mogla izvoziti i naftne derivate, ali i kemikalije, strojeve i tekstil. Zarade su bile basnoslovne.
