BANJALUKA, Zakon o štrajku, koji će sutra u formi nacrta razmatrati poslanici Narodne skupštine Republike Srpske (RS), zamijeniće važeći Zakon o štrajku iz 1998. godine koji nije mijenjan niti dopunjavan, bez obzira na činjenicu da je RS od 2000. godine ušla u novu fazu razvoja radnog zakonodavstva po kojem se radni odnos zasniva zaključivanjem ugovora o radu između radnika i poslodavca.
O potrebi donošenja novog zakona govori i podatak da postojeći Zakon o štrajku propisuje novčane kazne izražene u dinarima, kao i činjenica da je donesen u uslovima i vremenu kad su država i društvo bili većinski vlasnik i većinski poslodavac radnicima na teritoriji RS, a da je u međuvremenu u velikoj mjeri izvršena privatizacija državnog kapitala, te da je došlo do uspostavljanja novih društveno-ekonomskih odnosa koje karakteriše pretežno privatna svojina.
Radi se o zakonskom aktu značajnom za sve tri strane u socijalnom dijalogu RS /sindikate, poslodavce i Vladu/ po kojem radnici imaju apsolutnu slobodu kod donošenja odluke za učešće u štrajku, nisu, niti mogu biti uslovljavani drugim uslovima osim uslova propisanih ovim ili drugim zakonom.
Za razliku od dosadašnjih zakonskih rješenja, a imajući u vidu mnoštvo sindikalnih asocijacija i udruženja poslodavaca, ključnu ulogu u odluci o stupanju u štrajk ovaj zakon daje reprezentativnom većinskom sindikatu.
Štrajkački odbor i radnici koji učestvuju u štrajku ne smiju ugrožavati bezbjednost ljudi i imovine, nanositi materijalnu štetu, sprečavati poslodavca da koristi i raspolaže svojim sredstvima kojim obavlja djelatnost, a radnike koji nisu u štrajku da rade.
Novina u odnosu na raniji zakon jeste da radnici koji organizuju i učestvuju u štrajku nemaju pravo na platu za vrijeme trajanja štrajka bez obzira na dužinu štrajka i eventualne štete za poslodavca, ali imaju pravo na sve vidove obaveznog osiguranja na račun poslodavca.
U odnosu na dosadašnja zakonska rješenja, novinu u ovom zakonu predstavlja ograničena mogućnost poslodavca da izuzetno može zaposliti na određeno vrijeme druga lica koja bi zamijenila učesnike u štrajku, i to ako su ugroženi bezbjednost lica i imovine, ako je neophodno održavanje minimuma procesa rada koje obezbjeđuje sigurnost lica i imovine i ako je to neophodno za izvršavanje međunarodnih obaveza u djelatnosti od opšteg interesa.
Novost je i odredba koja dozvoljava da radnici koji stupaju u štrajk imaju pravo da u prostorijama poslodavca, pred ulazom ili u krugu poslovnih prostorija poslodavca organizuju i drže štrajkačke straže radi upoznavanja javnosti i drugih radnika o predmetu spora. Ova straža ne može vršiti fizičku prinudu, postavljati fizičke prepreke, prijetiti ili vrijeđati radnike niti sprečavati poslodavca u vršenju njegove djelatnosti.
U roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona utvrdiće se minimum procesa rada u djelatnostima od posebnog javnog i društvenog interesa, odnosno u djelatnostima gdje se štrajk može ostvariti i voditi pod posebnim uslovima.
Radnike, koji su dužni da rade za vrijeme štrajka radi obezbjeđenja minimuma procesa rada, određuje direktor ili štrajkački odbor najkasnije pet dana prije početka štrajka.
