VILJNUS, Litvanija od 1. januara naredne godine ulazi u evro-zonu – političari su zadovoljni, a Litvanci oprezni.
EU je u julu dala “zeleno svjetlo” Viljnusu za uvođenje evra, pošto je utvrđeno da je Litvanija ispunila “mastriške kriterije” u pogledu javnog duga, budžetskog deficita, niske stope inflacije, dugoročnih kamata…
Estonija je uvela evro prije četiri godine, a Letonija je u evrozoni od januara ove godine.
Po Mastriškom ugovoru iz 1992. sve zemlje EU obavezne su da vremenom uđu u evrozonu, osim Velike Britanije i Danske, koje su putem pregovora izborile poseban status.
Neke zemlje, poput Poljske i Švedske, namjerno izbjegavaju da ispune tehničke uslove za pristupanje evrozoni kako bi zadržale nacionalnu valutu.
Računica je jasna, navode ekonomski stručnjaci. U vremenima kriza država može da devalvira svoju valutu, ako joj ekonomija upadne u probleme. Sa evrom to nije moguće.
Litvanija, međutim, koristi svaku mogućnost da pojača institucionalne veze sa EU kako bi odvratila Rusiju od bilo kakvog pokušaja da ponovno stekne uticaj u toj regiji.
Litavanska privreda “rasla” je 3,4 odsto u 2013. i očekuje se sličan rezultat u ovoj godini.
Budžetski manjak u 2013. bio je tri, a na kraju 2014. trebao bi iznositi 2,5 odsto, dok je javni dug 40 odsto BDP-a.
Ipak, Litvanci strahuju od povećanja cijena nakon ulaska u evrozonu.
Litvanska Centralna banka nedavno je izdala posebnu “komemorativnu kovanicu” od srebra kojom se oprašta od litvasa, koji je kao litvanska valuta bio u upotrebi od 1922. do kraja Drugog svjetskog rata, kada ga je zamijenila rublja, i zatim ponovo od 1993. godine.
Izvan evrozone od 1. januara ostaće Britanija i Danska, koje ne planiraju ulazak, zatim Švedska i Poljska, koje to izbjegavaju, Mađarska i Češka koje su neodlučne te Hrvatska, Bugarska i Rumunija koje još ne ispunjavaju kriterije.
