BANJALUKA – Iako se javne investicije u Republici Srpskoj svake godine planiraju, riječ je o gotovo bezvrijednim dokumentima s obzirom na to da Vlada RS, po svom nahođenju, mimo zakona i procedura planove mijenja tokom cijele godine.
Tako je samo prošle godine Odluka o određivanju prioritetnih projekata, koji će se finansirati iz Budžeta Republike Srpske, mijenjana i dopunjavana čak 13 puta.
Na kraju je finansirano 17 projekata za koje je plaćeno nešto preko 32 miliona maraka.
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske upozorila je Vladu da se ove nepravilnosti ponavljaju, iako postoje preporuke da se one otklone. O određivanju prioriteta CAPITAL je pisao u tekstu „Vlada RS prioritete određuje na osnovu Dodikovih obećanja“.
Naime, prije nego što se krene u realizaciju investicija Komisija za utvrđivanje prioritetnih javnih investicija bi trebala da napravi jedinstvenu listu koja bi bila sastavni dio Prijedloga programa javnih investicija Republike Srpske na osnovu kojih Vlada donosi odluke o finansiranju projekata.
Međutim, ta Komisija nije uradila svoj zadatak, odnosno nije dostavila listu, već je Prijedlog programa napravilo Ministarstvo finansija, a što po ocjeni revizora nije u skladu sa uredbom koja definiše ovu oblast.
“Odluka Vlade o određivanju prioritetnih projekata iz programa javnih investicija nije usklađena sa usvojenim Prijedlogom programa javnih investicija za period 2020-2022. Od sedam revidiranih projekata, pet nije obuhvaćeno navedenim programom”, upozorili su revizori.
Takođe, kako su uočili, plaćanje dobavljačima i izvođačima radova vršeno je po izboru nosilaca projekata putem Ministarstva finansija i većim dijelom putem transfera, prenosom sredstava na račune nosilaca što je uticalo na neblagovremeno pravdanje prenesenih sredstava.
Jedna od investicija koja je označena kao prioritet je i gradnja garaže od 36 miliona u blizini Univerzitetsko kliničkog centra Republike Srpske, o čemu je CAPITAL takođe pisao.
Podsjećamo, Vlada Republike Srpske utvrdila je nedavno Nacrt programa javnih investicija za period 2022-2024. godina kojim su planirana ulaganja od 530 miliona maraka, a najznačajniji su projekti iz oblasti energetike i zdravstva.
Nacrtom su obuhvaćeni i projekti čija je realizacija počela u prethodnim godinama, a po tom osnovu je, zaključno sa 2020. godinom, utrošeno 1,2 milijarde KM iz svih izvora finansiranja, dok se u ovoj godini planira utrošiti 400.848.604 KM.
Vidovićeva odlaže dugove bez pokrića
Pored neefikasnog planiranja kod javnih investicija, revizori su primjetili i da kod pojedinih budžetskih korisnika sistem internih kontrola nije funkcionisao na način da u potpunosti obezbijedi istinito i fer izvještavanje.
Takođe, ponavlja se i problem vezan za odgođeno plaćanje poreskog duga.
Naime, zakonom je definisano da se plaćanje duga može prolongirati jednokratno na godinu dana ili uz posebne uslove i na pet godina, uz plaćanje u mjesečnim ratama.
Dužnik je obavezan da obezbijedi svoj dug hipotekom, zalogom, neopozivom bankarskom garancijom ili sudužnikom iz čega se kasnije Poreska uprava može naplatiti u slučaju da se obaveze ne izmiriju.
Međutim, Vlada Republike Srpske, odnosno ministar finansija Zora Vidović često ne čini ništa kako bi se dug obezbijedio.
„Pojedini poreski dužnici, za koja je rješenja donio ministar finansija, po zaključcima Vlade nisu obezbijedili dug propisanim sredstvima obezbjeđenja. Ostvarili su pravo na odgađanje poreskog duga više puta (isti dug) a po prethodno donesenim rješenjima ne izmiruju uredno obaveze”, navodi se u revizorskom izvještaju.
Inače, prema raspoloživim podacima zahtjev za odgađanje plaćanja poreskog duga u 2020. godini Ministarstvu finansija je podnijelo 156 obveznika na dug u iznosu od 97,5 miliona maraka.
Pozitivno je riješeno 57 zahtjeva na ukupan dug od 33 miliona KM dok je 35 zahtjeva odbačeno.
CAPITAL: D. Tovilović
