KRASNODAR, Na jugu Rusije, u krasnodarskom kraju, počinje izgradnja gasovoda “Južni tok” – ukupna vrijednost, zajedno sa kopnenim dionicama, procjenjuje se na 16 milijardi evra.
“Južni tok” se sastoji od dva velika projekta. Prvi je izgradnja magistrale gasovoda preko Crnog mora, a drugi stvaranje nove mreže gasovoda u južnoj i centralnoj Evropi.
Ruta “Južni tok” ide od ruske luke Džubga do bugarske luke Varna na Crnom moru. Cijevi će iz Bugarske biti postavljene na teritoriju Srbije, Mađarske, Slovenije, Italije.
Pri tome, planira se izgradnja krakova ka Republici Srpskoj (BiH), Makedoniji i Hrvatskoj.
“Južni tok” je neophodan da bi bio osiguran izvoz ruskog gasa u južni dio Evrope: Bugarsku, Rumuniju, Srbiji itd. Rusiji je izgradnja gasovoda interesantna zato što dobija normalan izlaz, zaobilazeći tranzitne zemlje.
Kao što je poznato, za tranzit treba platiti. I sada se ide kroz turske teritorijalne vode, a za to će biti potrebno da se plati, ali je cijena mnogo manja od one koju Rusija sada plaća Ukrajini.
Izgradnja će biti završena za tri godine, i komercijalne isporuke Evropi bi trebale da počnu početkom 2016. godine. Pun kapacitet novog gasovoda trebalo bi da dostigne 63 milijardi kubnih metara gasa godišnje.
Ali to će, prema preliminarnim planovima, biti dostignuto tek 2018. godine.
Očigledno, svi ovi podaci su naveli evropske zvaničnike da promijene mišljenje o “Južnom toku”. Bukvalno, samo nekoliko dana prije početka izgradnje Evropska komisija je izvijestila da ne isključuje mogućnost izrade zajedničkih pristupa EU i Rusije, koji se tiču izgradnje gasovoda “Južni tok”.
Najvažnije je to da bi ovi pregovori mogli početi prije kraja ove godine. To je saopštio komesar EU za energetiku Ginter Etinger.
Riječ je, prije svega, o mehanizmu Trećeg energetskog paketa. Uslovi ovog paketa propisuju da jedan provajder ne može koristiti više od 50 odsto kapaciteta gasovoda. Pitanje o tome da li da se prihvati treća strana u projektu “Južni tok” trenutno razmatraju Rusija i Evropska komisija.
Sada su veoma složeni pregovori sa Evropskom komisijom. Naravno, ove treće strane ne učestvuju u investicijama u izgradnju gasovoda. Međutim, prema Trećem energetskom paketu, oni bi trebalo da imaju pristup cijevi.
Glavni razgovori će se voditi o tome da li da se odobri pristup ovim trećim licima u projektu “Južni tok”. Naravno, ovo umanjuje atraktivnost projekta za Rusiju, ali u svakom slučaju “Južni tok” će biti izgrađen i biti pušten u rad.
Evropa pozdravlja izgradnju novog gasovoda. Trenutno EU je fokusirana na tri oblasti: ekološku bezbjednost, poštivanje pravila unutrašnjeg tržišta EU i javne nabavke.
Međutim, uprkos podršci, EU nastavlja da insistira na tome da “Gasprom” treba da omogući trećim stranama slobodan pristup do cijevi. U isto vrijeme se pojavljuje pitanje: kojim trećim stranama se to može dozvoliti?
Drugo pitanje, koje se tiče potrebe Evrope za gasom, već je našlo odgovor. Većina stručnjaka je ubijeđena da će se, uprkos uticaju globalne krize, dugoročno, potražnja za gasom u EU povećati.
Iako danas sopstvena proizvodnja pomaže u pokrivanju domaćih potreba, u budućnosti će njen udio stalno opadati. Želja da se ugalj i nafta zamijene gasom – ekološka je potreba. Ovo znači da će, u budućnosti, Evropi biti potrebne velike količine prirodnog gasa, kao i novi objekti za njegov transport.
