BANJALUKA – U Republici Srpskoj postoji više od 1.000 javnih objekata koje je potrebno obnoviti kako bi bili energetski efikasniji. Do sada je u projekte energetske efikasnosti uloženo desetine miliona maraka, a u planu je da u idućih pet godina bude uloženo dodatnih 30 miliona KM.
Projekat „Energetska efikasnost“ u Srpskoj je pokrenut 2015. godine i prva faza, koja je finasirana iz kredita Svjetske banke, trajala je do 2019. godine.
Kredit za tu fazu iznosio je oko 21 milion maraka (12,8 miliona dolara), a od toga je 17 miliona KM potrošeno za rekonstrukciju 32 javna objekta ukupne grejne površine 89.058 metara kvadratnih, od čega u sektoru prosvjete 21 objekat, u zdravstvu osam objekata, te tri ostala objekta.
Nakon što je provedena prva faza, 2019. godine je odlučeno da se uzme novi kredit od Svjetske banke i da se projekat „Energetska efikasnost“ nastavi. Srpska je zadužena po drugi put za 21 milion maraka (10,9 miliona evra) i planirano je da se izvrši rekonstrukcija još 30 do 40 javnih objekata do 2024. godine.
„Druga faza je prvobitno trebala da počne u junu 2019. godine, ali zbog kašnjenja sa procedurom ratifikacije sporazuma u institucijama BiH i problemima sa formiranjem vlasti na nivou BiH, sredstva su postala operativna tek u maju 2020. Iako se radilo sa ograničenim kapacitetima usljed pandemije virusa korona, uloženi su maksimalni napori da se procedure nabavke provedu u što kraćim rokovima i da se pripremi potrebna projektna dokumentacija kako bi mogla da se iskoristi građevinska sezona“, rekli su za CAPITAL u Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju.
Dodaju da taj projekat značajno pomaže građevinskom sektoru da prebrodi krizu zbog smanjenog angažovanja uslijed pandemije.
„Od ukupnog iznosa zajma, u drugoj fazi projekta, do sada su ugovoreni radovi na unapređenju energetske efikasnosti na 22 javna objekta u iznosu od 12,9 miliona KM. Do sada su završeni radovi na četiri objekta“, istakli su u Ministarstvu.
Pohvalili su se da su, zajedno sa UNDP, obezbijedili donaciju Zelenog klimatskog fonda od 17,3 miliona dolara za Republiku Srpsku i Federaciju BiH ističući da su to prva sredstva koja je Zeleni klimatski fond dodijelio BiH za ovu namjenu, i prvi put da se dijele na entitete u omjeru 50:50 odsto.
„Kada smo krenuli u realizaciju projekta „Energetska efikasnost“ još 2015. godine, postavili smo cilj da do 2026. godine, energetski obnovimo više od 100 objekata širom Srpske, za šta će biti izdvojeno više od 45 miliona maraka iz različitih izvora finansiranja“, naglasili su u Ministarstvu.
Todorović: Energetske uštede u prosjeku iznose 60 odsto
U Fondu za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost naveli su da realizuju nekoliko projekata koji se odnose na energetsku efikasnost.
„Projekat „Zeleni ekonomski razvoj – GED – Green Economic Development“ realizuje se u saradnji sa UNDP od 2016. godine. Izrađena je studija stanja energetske efikasnosti za 350 javnih objekata, implementirane infrastrukturne mjere energetske efikasnosti u javnim objektima, izrađeni detaljni energetski pregledi objekata, razvijani i jačani tehno-ekonomski kapaciteti energetskih stručnjaka Republike Srpske, te sprovođenje druge aktivnosti, obuke, promocije… Vrijednost navedenih aktivnosti od početka trajanja GED projekta do danas je 13,5 miliona KM. Povećana je energetska efikasnost na 19 objekata u 2016. i 2017. godini, na 13 objekata u 2018. godini, te na šest u 2019. i 2020. godini, to su vrtići, škole, fakulteti, zdravstvene ustanove, javna rasvjeta…“, rekao je direktor Fonda Srđan Todorović.
KfW
Pored Projekata Svjetske banke, Ministarstvo implementira projekat „Energetska efikasnost“ koji se finansira putem grant sredstava Njemačke razvojne banke-KfW. Ukupan iznos sredstava je 10 miliona evra. Sporazum je potpisan krajem 2019. godine, i planirano je da se u periodu 2020-2023.godine izvrši rekonstrukcija 10-20 javnih objekata.
Drugi projekat u koji je Fond uključen, kao tehnička i finansijska podrška, je projekat koji Ministarstvo realizuje iz kredita Svjetske banke.
„Energetske uštede u prosjeku iznose 60 odsto, a bazirane su na razlici u potrebnoj energiji objekta prije i poslije realizacije mjera energetske efikasnosti u skladu sa detaljnim energetskim pregledom. U toku realizacije Projekta ostvareni su odlični rezultati, što je potvrđeno ispunjenim indikatorima, kao što su: dugoročne uštede energije i energenata, dugoročno smanjenje emisije CO2, povećanje zadovoljstva krajnjih korisnika, broj zgrada koje su certifkovane u skladu sa EU regulativom, broj opštinskih energetskih menadžera koji su prošli obuku uz rad, broj direktnih korisnika i drugo“, naglasio je Todorović.
Dodao je da i Kancelarija njemačkog društva za međunarodnu saradnju – GIZ pruža institucijama u BiH tehničku asistenciju te su realizovani akcioni planovi energetske efikasnosti u gradovima i opštinama, razvoj informacionog sistema i kapaciteta Fonda.
Fond je takođe u proteklom periodu realizovao i samostalne projekte u oblasti energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije.
„U okviru realizovanih projekata na objektima su primjenjene sljedeće mjere: ugradnja energetski efikasne toplotne izolacije, ugradnja PVC stolarije, postavljanje solarnih elektrana u urbanim sredinama, uređenje sistema grijanja iz obnovljivih izvora energije, izgradnja zelenih ostrva, uvođenje savremene metode grijanja i hlađenja proizvodnih i poslovnih prostorija, nabavka i ugradnja izmjenjivača toplotne podstanice, uvođenje led rasvjete, kao i plinske stanice“, naveli su u Fondu.
Dodali su da su sufinansirani i projekti koji uključuju promotivne i edukativne aktivnosti.
U prethodnom periodu sprovedeno je ukupno 124 projekta .
„Realizacijom navedenih projekata postignuti su značajni efekti i ostvareni određeni rezultati kao što je uspostavljanje sistematskog pristupa upravljanju i praćenju potrošnje energije, troškova koji su u vezi sa energijom i vodom i emisije CO2 u javnim objektima u Republici Srpskoj, jačanje kapaciteta domaćih institucija i tehničkih stručnjaka iz oblasti energetske efikasnosti, realizacija infrastrukturnih mjera energetske efikasnosti javnih objekta, razvoj tržišnih/finansijskih mehanizama za sufinansiranje i finansiranje mjera energetske efikasnosti i podizanje svijesti šire javnosti“, zaključili su u Fondu.
Pregled ulaganja Fonda i ukupna vrijednost iz oblasti energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije od 2017. do 2020. godine:
CAPITAL: Svjetlana Šurlan
