SINGAPUR/SARAJEVO, Iako se BiH suočava s najdubljom ekonomskom i društvenom krizom od rata naovamo, u posljednjih 12 mjeseci zemlja je dobila pet novih multimilionera čije je bogatstvo procijenjeno na kapital veći od 30 miliona dolara.
Ovi podaci “Nezavisnim” su potvrđeni iz ugledne međunarodne kompanije “Wealth-X”, specijalizovane za prikupljanje informacija o superbogatašima u cijelom svijetu.
“U BiH živi 90 multimilionera i to je rast za pet osoba ili 5,9 odsto u odnosu na 2012. godinu. Kapital s kojim raspolažu procjenjuje se na oko devet milijardi dolara”, potvrdio je Fauzi Ahmad, direktor komunikacija u singapurskom sjedištu kompanije “Wealth-X”.
Interesantno je da, iako smo dobili pet novih superbogataša, njihov ukupan kapital ostao je na nivou od devet milijardi dolara.
Kao što su skrivena imena ovih superbogataša, isto tako je nepoznat i način na koji su stekli svoje enormno bogatstvo u vrijeme kada je većina bh. stanovništva ušla u ekstremno siromaštvo i bori se s osnovnim egzistencijalnim problemima.
Za Igora Gavrana, ekonomskog analitičara, ovi podaci su iznenađujući, iako, kako kaže, ne čudi da se pojedinci zbog ovakve situacije u BiH ekstremno bogate.
“To je tipično za države poput BiH, sa poludemokratskim i nedemokratskim sistemima. Ekstremno bogatih je sve više, kao što je sve više i ekstremno siromašnih, srednji sloj se gubi. Vrlo je lako zaključiti da je jedan broj njih do tolikih sredstava mogao doći na nelegalan način”, ističe Gavran.
On izražava bojazan da je među 90 multimilionera u BiH najmanje onih koji se bave proizvodnjom i stvaranjem novih vrijednosti.
“Pretpostavljam da najveći dio njih svojim bogatstvom uopšte ne doprinosi ekonomskom razvoju zemlje”, zaključuje Gavran.
Za Esada Bajtala, sociologa i filozofa iz Sarajeva, novi podaci više nisu ni šokantni.
“Ako ih već imamo 85, ako su ti i takvi ljudi mogli da pokupe devet milijardi dolara, onda i tih novih pet koji su to pokupili u mjesecima dok narod vrišti, nije ni za kakvo čuđenje. Ova petorica su tim lakše došla do bogatstva, jer ni za onih 85 imena ne znamo ko su, odakle su i na koji način su došli do svog bogatstva”, ističe Bajtal.
On smatra da se ti ljudi vjerovatno “ne bave ničim legalnim”.
“To je vjerovatno neka kriminalizirana grupa, a da li su uvezani ili ne, teško je pretpostaviti. Ali, očigledno, onaj ko je u ovako maloj zemlji spreman da zgrne tolike novce od siromašnog naroda, očito može biti samo kriminalizirani mentalni sklop, koji sebi može dozvoliti sve i koji se ponaša makijavelistički, dakle, cilj opravdava sredstvo”, ističe Bajtal.
Prema metodologiji rada “Wealth-X”, svaki pojedinac čije bogatstvo prelazi 30 miliona dolara spada u kategoriju multimilionera. To podrazumijeva gotovinu, nekretnine, umjetnine, avione, helikoptere i luksuzne automobile, ali i dionice.
Zanimljivo je da je u BiH sa 2012. na 2013. godinu broj superbogataša porastao sa 65 na 85, a ukupna imovina sa osam na devet milijardi dolara.
U istom periodu stopa rasta broja superbogataša i njihovog kapitala bila je 30,2 odsto, što je bilo daleko najviše u Evropi (druga najviša bila je u Luksemburgu, 9,4 odsto).
Na ovaj način BiH je došla “na korak” do Srbije, koja u ovom momentu ima 100 superbogataša (29. mjesto u Evropi), dok je vodeća u regiji Hrvatska, sa 280 multimilionera, i zauzima 23. mjesto na Starom kontinentu.
Osim ove tri države niti jedna bivša jugoslovenska republika nema ovoliki broj superbogataša, čak ni razvijenija Slovenija, koja je godinama punopravna članica EU.
Zemlja s najviše multimilionera je Njemačka, na drugom mjestu je Velika Britanija, a treća Švajcarska.
Kešetović: Uzrok poreske utaje
Izudin Kešetović, doktor ekonomije, smatra da su uzroci enormnog bogatstva pojedinaca u siromašnoj BiH jednostavni.
“To što sam čuo me ne čudi, to je slabost cjelokupnog sistema u BiH. Kako je sitnim kriminalcima dobro, tako je i ovim krupnim, koji mnogo kradu i kriju se iza naroda. Smatram da najveće bogatstvo proističe iz utaje poreza, odnosno iz neplaćanja poreza. I Al Kapone je svojevremeno propao na porezima, a evo i u Srbiji su tako došli do narko-bosa Darka Šarića”, zaključuje Kešetović.
2012. godina 2013. godina
1. Njemačka 15.770 multimilionera 17.820 multimilionera
(2.050 milijardi dolara) (2.345 milijardi dolara)
2. Velika Britanija 10.515 multimilionera 10.910 multimilionera
(1.325 milijardi dolara) (1.375 milijardi dolara)
3. Švajcarska 5.595 multimilionera 6.330 multimilionera
(655 milijardi dolara) (750 milijardi dolara)
—
23. Hrvatska 260 multimilionera 280 multimilionera
(30 milijardi dolara) (30 milijardi dolara)
29. Srbija 90 multimilionera 100 multimilionera
(11 milijardi dolara) (12 milijardi dolara)
30. BiH 85 multimilionera 90 multimilionera
(devet milijardi dolara) (devet milijardi dolara)
Nezavisne novine