– Preko 100 paradžemata, najviše u Sarajevu i Zenici
– Samo 50 optužnica podignutno je za 18 godina
– Do sada je u BiH bilo sedam terorističkih napada
SARAJEVO – Broj islamskih vjerskih ekstremista i lica koja se mogu označiti kao potencijalno opasna u BiH i okruženju popeo se na gotovo 40.000 osoba koji žive u preko stotinu paradžemata, pokazali su posljednji interni izvještaji policijskih i obavještajnih agencija o stanju bezbjednosti, a u koje je uvid imao portal CAPITAL.
Razlog zbog kojeg je ovim osobama „komotno“ da žive u BiH, tvrde stručnjaci za bezbjednost, leži u tome što na ovom prostoru mogu neometano širiti radikalnu propagandu, bez ozbiljnog straha od istrage, ukidanja finansiranja i sudskih presuda, uz nedvosmislenu podršku koja im dolazi iz političkih, ali i bezbjednosnih i pravosudnih struktura.
Kako su za portal CAPITAL potvrdili eksperti iz oblasti bezbjednosti i zaštite od terorizma, a potkrepljuju ih i dokumenta bezbjednosnih agencija i policije, veliki broj ovih osoba je afroazijskog porijekla, uglavnom bez zanimanja i poznate adrese. Oni u BiH uglavnom borave u zatvorenim naseljima i grupama, takozvanim paradžematima, čiji je broj takođe drastično porastao i postao trocifren.
Dokumenti bezbjednosnih agencija i policije koje smo dobili na uvid pokazuju da je u BiH ranije osnovano više desetina paradžemata izvan zvanične Islamske zajednice, koji su odbijali da joj se pridruže, a da se sa rastom broja pripadnika vehabijskog ili selefijskog pokreta i njihov broj povećao.
Prije šest godina na zvaničnom sajtu IZ stajalo je da u BiH postoje 64 paradžemata, od kojih su 22 odbila da potpišu da pristupaju zvaničnoj islamskoj organizaciji. Tri godine kasnije, SIPA je Ministarstvu unutrašnjih poslova RS dostavila informaciju da je izdiferencirala 29 paradžemata.
Stotinu paradžemata, dio njih samo formalno uz IZ BiH
Danas ih ima preko stotinu, a dio njih se samo formalno priključio IZ nastavljajući sa radikalnim pristupom i stavovima, nerijetko sakriveni iza raznih organizacija i udruženja.
“Određen broj paradžemata je pristao da se pripoji IZ BiH, ali operativna saznanja ukazuju da su to uradili samo formalno, dok su se u praksi nastavili okupljati na starim mjestima i praktikovati vlastito tumačenje krajnje konzervativnog i, može se reći, radikalnog viđenja islama. Jedan broj najradikalnijih paradžemata odbio je da potpiše protokol kojim iskazuju lojalnost IZ u BiH, tražeći da se njihovi članovi imenuju na čelu ujedinjenih džemata“, navodi se u procjeni stanja bezbjednosti u BiH.
Najveći broj paradžemata zabilježen je, pokazuje izvještaj u kojem ih je nabrojano tačno 100, u Sarajevu gdje ih je najmanje 14, u Zenici ih ima devet, zatim u Travniku i Novom Travniku osam, u Goraždu i Mostaru šest, u Cazinu i Kaknju po pet. U Brčkom su četiri, u Tuzli, Maglaju, Zavidovićima i Srebreniku po tri i tako dalje.
U ovom izvještaju se posebno upozorava da se problem paradžemata i radikalne selefijske ideologije nastoji minimizirati i relativizovati u pojedinim krugovima, te da zbog različitih gledišta oko postojanja paradžemata u BiH ne postoji ni saglasnost o njihovom tačnom broju.
“Podaci o njihovom broju se značajno razlikuju i kod različitih policijskih organizacija u BiH, prvenstveno zbog različitih kriterijuma kojima se policijske organizacije rukovode prilikom zaključivanja da li se u konkretnim slučajevima radi o paradžematu ili ne. U tom smislu, primjetno je da Federalna uprava policije ima znatno manje evidentiranih paradžemata od SIPA-e“, navodi se u izvještaju.
Stručnjak za bezbjednost Dževad Galijašević kaže da je propustljivost granica i popustljivost države dovela do toga da se njihov broj tako poveća, da se oni u BiH osjećaju komotno i zaštićeno, jer to i jesu.
Ne priznaju zakone, vladaju poligamija i iskrivljeni vjerski propisi
On objašnjava da obavještajne službe zemalja u okruženju, prije svega Hrvatske, da je u regionu prisutno 40.000 opasnih lica, a da ih 93 odsto locirano u BiH. Oni žive u komunama u kojima ne funkcionišu zakoni ove zemlje, ne prihvata se naš obrazovni sistem, vladaju poligamija i iskrivljeni vjerski propisi i pogledi na šerijat. Ponekad im sudimo za neka djela, tvrdi on, često neadekvatno kvalifikovana, ali nikada ne idemo u pravcu razbijanja terorističkih grupa, koje nedvosmisleno postoje.
“Naše ranije evidencije su pokazivale da imamo oko 4.000 do 4.500 opasnih lica koji su izvori terorističke prijetnje, a pogledajte koliko ih je danas“, kaže Galijašević.
On objašnjava da su paradžemati, za ljude izvana, radikalne vjerske zajednice, ali da su to u stvari vojnopolitičke organizacije koje vrše vojne obuke i odakle regruti odlaze na strana ratišta i vraćaju se nazad.
“U Siriji je bilo oko 500 ratnika iz BiH, a procesuirano ih je manje od stotinu, dok je manje od 40 osuđenih. To je naš problem. Ne istjeramo ništa do kraja. Konstatujemo da je neko formirao terorističku grupu zbog izvođenja terorističkog akta i tu osobu osudimo, a onda ne istražimo koju i gdje i kako djeluje, niti je zaustavimo u daljem djelovanju. Nikada BiH nije onemogućila ovim ljudima da se promovišu niti im je ikada presjekla finansije. Tokovi novca nisu zaustavljeni niti lica koja su u to upletena, iako su mnogi od njih odavno identifikovani“, kaže on i kao primjer navodi slučaj Huseina Bilala Bosnića, koji je osuđen zbog organizovanja terorističke grupe i koji je prošle godine izašao na slobodu.
On kaže da nikada nismo došli ni do jednog stvarnog izvora terorizma, a kamoli do razbijanja političke konstrukcije i razloga zbog kojih se to djelo izvodi, zbog čega smatra da terorizam kod nas niko ne shvata dovoljno ozbiljno.
Galijašević kaže da je već sada poznato da se ekstremisti iz BiH bore i u Ukrajini. Među stranim borcima u Ukrajini trenutno ih ima 250 iz BiH, o čemu je Ministarstvo odbrane Rusije obavijestilo u zvaničnom izvještaju Ministarstvo odbrane BiH.
Ratnika 500, optuženih 50
U Tužilaštvu BiH kažu da su od 2004. godine do danas, podignute optužnice protiv više od 50 osoba, za krivična djela terorizma, kao i djela povezana sa terorizmom (učestvovanje na stranim ratištima i protivzakonito formiranje i pridruživanje stranim paravojnim i parapolicijskim formacijama).
“Od ovog broja optuženih, optužnice protiv oko 30 osoba odnose se na učestvovanje na stranim ratištima uglavnom Sirije i Iraka. Procenat osuđujućih presuda u predmetima za terorizam izuzetno je visok i do sada izrečene presude su u omjeru više od 90 odsto osuđujuće. Presude za učestvovanje na stranim ratištima su čak do 95 odsto osuđujuće. Ukupno je za krivična djela terorizma izrečeno oko 160 godina praovosnažnih kazni zatvora“, objašnjava portparol Tužilaštva BiH, Boris Grubešić.
Najveća kazna izrečena je Harisu Čauševiću zvanom “Oks“, koji je zbog terorističkog napada na policijsku stanicu u Bugojnu, 2010. godine, osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 35 godina. Takođe, napadač na Ambasadu SAD u Sarajevu 2011. godine, Mevlid Jašarević, osuđen je na pravosnažnu kaznu zatvora u trajanju od 15 godina.
“Kazne za učestvovanje na ratištima, kretale su se u rasponu od jedne do sedam godina zatvora, s tim što su kazne od jedne ili dvije godine zatvora, uglavnom izricane optuženicima koji su sporazumno priznali krivicu, a neki od njih nisu ni stigli do područja Sirije i Iraka, jer su otkriveni i spriječeni prilikom odlaska na ova područja. Najveću kaznu dobio je osuđeni Husein Bosnić, zvani “Bilal“, koji je procesuiran kao organizator i pružalac podrške državljanima BiH za odlaske na strana ratišta“, kaže Grubešić i dodaje da postoje i predmeti koji su u toku i koji se odnose na više osoba.
U jednom bezbjednosnom izvještaju, u koji je CAPITAL imao uvid, navodi se da veliku opasnost u BiH predstavljaju upravo povratnici sa stranih ratišta, radikalni islamisti, koji su se u ratom zahvaćenoj Siriji i Iraku borili na strani terorističkih organizacija kao što su ISIL, koji je doživio potpuni krah, “neutvrđen broj lica iz BiH, terorističkih boraca i članova njihovih porodica, se nalazi u zatvorima i kampovima pod kontrolom snaga antiterorističke koalicije u Siriji“.
Jedan broj tih lica je već deportovan u BiH, njih 25 prije tri godine, ali dio se još uvijek nalazi tamo u zatvorima i kampovima antiterorističkih snaga i može se očekivati da će se sa deportacijama u BiH nastaviti i u narednom periodu.
Analizom svih dosadašnjih terorističkih napada u BiH utvrđeno je da su izvršioci bili radikalni islamisti, članovi ili simpatizeri vehabijskih zajednica ili bivši mudžahedini, pripadnici odreda „El Mudžahid“.
CAPITAL: Andrijana Pisarević
