BEČ – Tržište krijumčarenja migranata na Zapadnom Balkanu vrijedi najmanje 50 miliona evra godišnje, navedeno je u novom izvještaju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala. Iako je to znatno manje od zarade u jeku humanitarne krize 2015. godine, izvještaj pokazuje da je tržište za krijumčarenje migranata kroz region još uvijek veliko, uprkos naporima da se zatvori Balkanska ruta.
U izvještaju „Aktuelne cijene: Analiza tokova ljudi, droge i novca na Zapadnom Balkanu” pružaju se detaljne informacije o cijenama i rutama krijumčarenja migranata i droge u regionu.
Koristeći detaljne mape i analize, utvrđene su ključne ulazne i izlazne geografske tačke za krijumčarenje migranata kroz Zapadni Balkan, kao i lokacije koje služe kao čvorišta za trgovinu drogom ili tržišta droge. Čini se da pandemija Kovid-19 nije značajno omela nedozvoljene tokove.
U dijelu o ilegalnoj trgovini drogom, izvještaj nudi detaljne mape krijumčarskih puteva, ističe promjene u cijeni narkotika dok prelaze preko granica i prikazuje veleprodajne i maloprodajne cijene droga u ključnim žarištima u regionu, koja su istovremeno i čvorišta krijumčarenja ili tržišta narkoticima.
Novi trendovi na regionalnom tržištu droga ukazuju da je povećana kultivacija kanabisa (posebno u zatvorenom prostoru) u zemljama osim Albanije, poput Bosne i Hercegovine, Severne Makedonije i Srbije, da je veliki protok kanabisa sa Zapadnog Balkana u Bugarsku, snažan priliv kokaina iz nekoliko pravaca, uključujući Hrvatsku, Grčku i crnomorske luke u Bugarskoj i Rumuniji, te uvećana proizvodnja, ali i konzumiranje sintetičkih droga.
„Mnoga identifikovana žarišta u ovom izveštaju, koja se najčešće nalaze u pograničnim oblastima, su polikriminalna. Odnosno, istovremeno su prisutne različite kriminalne aktivnosti, uključujući ilegalnu trgovinu droge i pranje novca, uz krijumčarenje migranata. Iako su ove lokacije dobro poznate, male su zapljene droga – izuzev kanabisa – ili su rijetka hapšenja glavnih kriminalaca što sugeriše da postoji „ekonomija zaštite” koja dopušta i zarađuje od postojećeg stanja stvari“, navedeno je u saopštenju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.
Izveštaj zaključuje da tokovi ljudi, droge i novca kroz Zapadni Balkan nisu prave linije poput vektora na mapi.
„Oni se kreću, često na malim udaljenostima, različitim putevima u zavisnosti od prepreka i prilika”, kaže Volter Kemp, jedan od autora izveštaja.
„Osobama koje trguju ljudima, krijumčare ili peru novac privlačan je region zbog niskih rizika da pređu preko granica ili koriste preduzeća i bankarske sisteme. Većina transakcija u kriminalnom „podzemlju” ne bi bila moguća bez saradnika na vrhu”.
Izveštaj takođe razmatra sektore i žarišta pranja novca. Na primjer, relativno mala količina novca pere se u firmama koje više posluju gotovinom, poput restorana, pekara, kafića, barova, klubova, hotela, suvenirnica, benzinskih pumpi, taksi kompanija, sportskih klubova, piljara i kompanija za iznajmljivanje. Veći novac se sliva u građevinsku industriju i nekretnine, kockanje i turizam.
U izvještaju se ističe da se ilegalna dobit koja je stečena na Zapadnom Balkanu najčešće i pere u regionu, dok kriminalne grupe sa Zapadnog Balkana zarađuju veliki novac (posebno od trgovine drogom) van regiona.
„Prljavi novac koji se zarađuje i pere u regionu održava ekosistem kriminala i korupcije”, kaže Kristina Amerhauser, jedna od autorki izvještaja.
Iako izvještaj pruža detalje o cijenama i rutama za krijumčarenje migranata i droga, kao i nezakonite finansijske tokove, takođe naglašava da su potrebne dodatne informacije, posebno iz zvaničnih izvora.
„Upadljivo je koliko malo nadležne institucije ili znaju ili žele da podijele podatke o cijenama narkotika, njihovoj čistoći, zapljenama i navikama potrošnje, kao i o pranju novca”, kaže jedan od autora izveštaja Rudžero Skaturo.
„Za javne politike koje bi bile zasnovane na činjenicama, potrebno je više javno dostupnih informacija – ne samo na nacionalnom nivou, već i u žarišnim tačkama i na regionalnom nivou.”
Ovaj izvještaj je treći u trilogiji izvještaja o „žarištima” organizovanog kriminala na Zapadnom Balkanu. Prethodni su „Žarišta organizovanog kriminala na Zapadnom Balkanu: Lokalne slabosti u regionalnom kontekstu” iz 2019, kao i „Transnacionalna hobotnica: Globalna žarišta organizovanog kriminala sa Zapadnog Balkana” iz 2020. godine.
CAPITAL
