VAŠINGTON, Odluke o ekonomskoj politici koje su donosile pojedine zemlje Evrope i centralne Azije tokom perioda tranzicije iz centralno planirane na tržišnu privredu nosile su sjeme ranjivosti pri suočavanju s globalnom ekonomskom krizom i vjerovatno će takođe imati uticaj na oblik oporavka, ukazano je u novom izvještaju Svjetske banke, objavljenom uoči 20. godišnjice pada Berlinskog zida.
U izvještaju “Previranja u 20 (godina): Recesija, oporavak i reforme u centralnoj i istočnoj Evropi i bivšem Sovjetskom Savezu” ukazano je da su danas mnoge zemlje u Evropi i centralnoj Aziji dobro integrisane u globalna tržišta.
Mada je ta integracija donijela mnoge koristi i podstakla spektakularan privredni rast u tom regionu u deceniji nakon finansijske krize u Rusiji 1998, ona je takođe doprinijela da te zemlje budu teško pogođene krizom.
Izuzetno brzo sustizanje životnog standarda zapadne Evrope u zemljama koje su pretrpjele duboku ili dvostruku tranzicionu recesiju krajem 90-ih godina prošlog vijeka, potpomognuto bankarskim kreditiranjem u vrijeme neuobičajeno visoke globalne likvidnosti, dovelo je do ubrzanog rasta, ali i do makroekonomske neuravnoteženosti prilikom suočavanja s globalnom krizom tokom 2008. i 2009.
Dug sa kratkoročnim dospjećem dostigao je izuzetno velike razmjere, ukazano je u izvještaju.
Nisu, međutim, sve finansijski integrisane zemlje u tom regionu bile podjednako ranjive. Njihovo iskustvo govori da je stroža fiskalna politika, bez obaveznog izolovanja tih zemalja od krize, mogla da ima stabilizujuću ulogu, čak i ako izvor neuravnoteženosti nije bio javni sektor.
U izvještaju je navedeno da je međunarodna kolektivna akcija, koja se sastojala od izdašnog zvaničnog finansiranja i koordinacije matičnih zapadnoevropskih banaka radi održanja njihovih podružnica u centralnoj i istočnoj Evropi, omogućila reprogramiranje dospjelog spoljnog duga, bar za sada, prenose agencije.
Te matične banke su bile od ključnog značaja u poštravanju budžetskih ograničenja i održavanju makroekonomske stabilnosti tokom prve decenije tranzicije.
“Izgledi privrednog rasta u evropskim i centralnoazijskim zemljama u usponu znatno su slabiji nego u godinama prije krize”, izjavio je Pradep Mitra, jedan od autora ovog izvještaja i bivši glavni ekonomista Svjetske banke za region Evrope i centralne Azije.
“Ukoliko matične banke smanje broj svojih podružnica u zemljama u tom regionu zbog gubitaka na domaćim tržištima, biće neophodan nastavak kolektivne akcije”, ukazao je Mitra.
Prema izvještaju, slaba perspektiva rasta podvlači hitnost nastavka restrukturisanja dugova banaka, korporacija i domaćinstava.
Kriza u siromašnijim zemljama bivšeg Sovjetskog Saveza koje su manje finansijski integrisane prvenstveno je posljedica smanjenja izvoza i novčanih doznaka radnika u inostranstvu uslijed recesije u Ruskoj Federaciji.
Svjetska banka u izvještaju predlaže da kreatori politike u zemljama u tom regionu najveću pažnju posvete poboljšanju poslovne klime i održavanju konkurentnosti, prenose agencije.
