BANJALUKA, Učešće mladih od 15 do 29 godina u ukupnom broju nezaposlenih u Srbiji iznosi 34 odsto, a mladih od 15 do 34 godine 47 odsto, što znači da je praktično svaka druga nezaposlena osoba u Srbiji – mlada!?
“Oni čine ‘armiju’ od 300.000 mladih koji su u potrazi za poslom. Međutim, još najmanje 100.000 mladih čine grupu ‘prikriveno nezaposlenih”, rekla je predsjednik Sekcije mladih Saveza samostalniih sindikata Srbije Bojana Bijelović.
U tu grupu spadaju mladi ljudi koji su se izjasnili da bi željeli da rade, ali da stupanje na tržište rada i ulazak u potpunu neizvjesnost odgađaju zbog školovanja i drugih razloga.
Pritisak mladih na tržište rada veoma je veliki, a broj zaposlenih sa ugovorom o radu od početka svjetske ekonomske krize je u opadanju i sada je izjednačen sa brojem penzionera.
“Mladi stoga prihvataju da rade bez ugovora o radu, odnosno na ‘crno’, da bi došli do izvora makar minimalnih prihoda, a često ostaju bez mogućnosti da ostvare prava iz zdravstvenog, socijalnog i penzijskog osiguranja”, upozorava Bijelovićeva.
Mlade žene su posebno ugrožene diskriminacijom prilikom zapošljavanja, ali i kasnijeg napredovanja, uslovljavaju ih potpisivanjem blanko otkaza koji poslodavac aktivira u momentu saznanja da će zaposlena koristiti trudničko i porodiljsko bolovanje.
Veliki broj mladih, pogotovo u manjim sredinama i uslužnom sektoru, prima minimalnu zaradu, koja je u aprilu iznosila 20.240 dinara /oko 180 evra/, zbog čega su prinuđeni da rade dva, pa i tri posla.
“Prava nekih radnika se krše tako što se od njih traži da vrate dio zarade poslodavcu ili su prinuđeni da dio zarade potroše u trgovini u kojoj rade, a radno vrijeme, pogotovo u uslužnim djelatnostima, traje i po više od 50 sati nedjeljno”, ističe Bijelovićeva.
Ona smatra da je problem mladih i nedostatak informisanosti i svijesti o pravima, institucijama i mehanizmima koji su im na raspolaganju, ali i apatičnost i nespremnost da preuzmu odgovornost i aktivnosti za poboljšanje sopstvenog položaja.
Nadležne institucije u Srbiji procjenjuju da između 300.000 i 350.000 osoba radi na “crno”, dok Savez samostalnih sindikata Srbije procjenjuje da ta brojka iznosi čak do 700.000 ljudi.
“Oko 30 odsto BDP-a Srbije ostvaruje se u ‘neformalnoj ekonomiji’, koja je najčešća u sektorima trgovine, ugostiteljstva, građevinarstva, i u proizvodnji prehrambenih proizvoda”, istakla je Bijelovićeva.
Ona napominje da je, usljed krize i opšteg smanjenja privredne aktivnosti, i u “neformalnoj ekonomiji” došlo do smanjenja broja radnika, jer se poslodavci “oslobađaju” prvo onih prema kojima nemaju ugovorne obaveze – poput obaveznog otkaznog roka ili otpremnine.
“U ‘neformalnoj zoni’ nalaze i radnici na ‘sivo’, koju čine dio već pominjanih 100.000 radnika koji primaju minimalnu zaradu na račun dok još neku sumu primaju ‘na ruke”, kaže Bijelovićeva.
Sekcija mladih Saveza samostalnih sindikata Srbije koristi mrežu svojih sindikalnih stručnjaka i aktivista da organizuje edukativne aktivnosti za sindikalno članstvo, ali i za studente i đake u srednjim školama da bi se aktuelni položaj mladih radnika popravio.
“Saradnju sa Krovnom organizacijom mladih Srbije i drugim partnerima Sekcija štiti i unapređuje prava mladih, podstiče ih da se organizuju i utiče na oblikovanje javnih politika i stavova omladinskih organizacija u interesu mladih”, zaključila je Bijelovićeva. Srna
