BANJALUKA – Iako se institucije u Republici Srpskoj javno zalažu da obrazovanje bude usklađeno sa potrebama tržišta rada i dalje ne čine dovoljno da do toga dođe i, često, ono što rade nije planski i usaglašeno te se novac i resursi troše bez rezultata.
Revizori Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske uvjerili su se u ono na šta poslovna zajednica godinama ukazuje, a to je da obrazovni sistem nije u funkciji razvoja privrede.
Revizija učinka je pokazala kako postupak pripreme, planiranja i realizacije upisa u srednje stručne škole nije efikasan, i na samom kraju, nije usklađen sa tržištem.
Planovi upisa u prve razrede srednjh stručnih škola su dugotrajni, složeni i neujednačeni. Iako bi trebali biti veoma slični, za svaku lokalnu zajednicu su različiti po pitanju broja uključenih institucija, broju dokumenata, ali i broju koraka u kojima se takvi dokumenti razmatraju i donose.
„Planiranje broja učenika i njihove strukture, posmatrane po zanimanjima, srednjim školama i jedinicama lokalne samouprave, zasnivalo se na različitim, nedovoljno usaglašenim i pouzdanim pokazateljima i dokumentima, zavisno od školske godine, škole ili zanimanja“, navode revizori u izvještaju.
Sve to, dodaju oni, dovodi do toga da ni u jednoj školi koja je bila predmet revizije nisu realizovani planovi upisa.
Revizori su, takođe, otkrili i kako je propala Vladina ideja da se deficitarna zanimanja subvencionišu.
Naime, realizacija upisa za dio zanimanja potrebnih privredi u djelatnosti građevinarstva, poljoprivrede, tekstilne i metalske industrije koji su podržani kroz stipendije i plaćene troškove prevoza značajno je niža od planirane. Ta ideja nije naišla na interesovanje kod đaka.
U deficitarna zanimanja je upisano 594 učenika, što je za 210 učenika ili za devet odjeljenja niže od plana.
Za pet, od ukupno 20, proglašenih deficitarnih zanimanja upis nije uopšte realizovan jer nije bilo interesa učenika ni u jednoj od srednjih škola.
Generalno gledano u Srpskoj se u ovom momentu školuje oko 35.000 srednjoškolaca u 95 škola, a uči ih skoro 4.000 zaposlenih profesora. Za finansiranje ovog segmenta obrazovanja godišnje se izdvaja nepunih 90 miliona maraka, pa je analiza postojećeg sistema i te kako opravdana.
Revizori kažu kako resorno Ministarstvo po pitanju donošenja planova upisa nema dokument, niti bilo kakvo upustvo vezano za upisnu politiku.
“Ministarstvo prosvjete i kulture nije kreiralo smjernice, uputstva i kriterije za izradu planova upisa prije početka procedure u školama. Komunikacija srednjih škola sa Ministarstvom nakon slanja prijedloga plana upisa je neformalna, na način da su srednje škole, najčešće krajem januara, dostavljale korigovane prijedloge planova upisa, a da prepiska kojom se od strane Ministarstva nalaže korekcija prvobitnih prijedloga planova, izostaje”, navode revizori.
Kažu kako, izuzetak u posljednjih nekoliko godina je bio samo tokom pripreme plana za školsku 2018/2019. godinu kada su iz Ministarstva insistirali da upis usklade sa potrebama tržišta rada.
Revizori Vladi Srpske preporučuju da preispita kompletan sistem.
„Vlada Republike Srpske i Ministarstvo prosvjete i kulture trebaju, na temelju sveobuhvatne analize realizacije planova upisa, preispitati adekvatnost postojećih regulatornih rješenja, konkretnije definisati odgovornost institucija uključenih u postupak planiranja i osigurati efikasan nadzor nad sistemom u cjelini“, navode revizori.
Preporuke su dobile i jedinice lokalne samouprave, ali i same srednje škole od kojih se traži da naprave balans između želja učenika i zahtjeva privrednika.
Inače, Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske je u skladu sa zakonom dostavila Nacrt izvještaja institucijama obuhvaćenim ovom revizijom.
Interesantno, Ministarstvo prosvjete i kulture je dostavilo komentare koji nisu uvaženi, dok ostali nisu imali primjebi na nalaz revizora.
CAPITAL: Dejan Tovilović
