BANJALUKA, Slom jedinstvene evropske valute nije realno očekivati, a u slučaju i da dođe do “najcrnjeg scenarija”, Centralna banka BiH ima pripremljene sve potrebne mjere koje bi omogućile zamjenu novca u njemačku marku, koja se u BiH koristila prije uvođenja evra, tako da je štednja stanovnika u evrima sigurna.
Ovo su juče ocijenili ekonomski stručnjaci iz Centralne banke BiH i dodali da nisu opravdana strahovanja za propast evropske valute.
– Slomu jedinstvene evropske valute morale bi prethoditi isključivo velika hiperinflacija od nekoliko hiljada procenata i potpuni kolaps privrede, a takvih pojava u evrozoni nema, tako da nisu opravdane tvrdnje u vezi sa propadanjem evra – istakao je član Upravnog vijeća Centralne banke BiH Milenko Krajišnik.
On je istakao da veoma teško dolazi do sloma valute, te da evro nije u krizi u kakvoj su krizi zemlje dužnici.
– Međutim, uvjeren sam da izlaz iz ove krize postoji kroz promjenu monetarne politike Evropske centralne banke, a CB BiH ima razrađen scenario na promjenu monetarne politike Evropske centralne banke – istakao je Krajišnik.
On je dodao da će BiH zadržati postojeći monetarni režim, vezujući domaću valutu za najsigurniju valutu koja se može pojaviti u nekim novim monetarnim odnosima i da u tom slučaju nema razloga za zabrinutost.
Viceguverner Centralne banke BiH Radomir Božić je takođe dodao da je interes ključnih igrača u evrozoni da evro opstane, te je podsjetio da su najvažnije evropske zemlje svoj monetarni suverenitet unijele u evrozonu i svoje nacionalne valute zamijenile za evro.
– Tom logikom njihov interes je opstanak evrozone i evra kao valute. Opasnosti i rizici postoje, ali vjerujem da će evrozona naći rješenje za dužničku krizu i da će evro opstati – istakao je Božić.
On je podsjetio da je KM bila vezana za njemačku marku i kada je njemačka marka zamijenjena za evro, iznosi izraženi u njemačkoj valuti su denominovani u evro, te da i u slučaju najcrnjeg scenarija postoje načini da se i devizne rezerve Centralne banke i pojedinačni štedni ulozi jednostavno denominuju u njemačku marku.
Član Predsjedništva BiH iz RS Nebojša Radmanović je istakao da, iako se Evropska unija nalazi u teškoj situaciji, ne očekuje da će doći do propasti evra.
– Međutim, prije Evropske unije su SAD došle u krizu kao najveća sila u svijeta i sada se ona trudi da pomogne i Evropskoj uniji. Krize ima i u drugim dijelovima svijeta, tako da je neophodno koncentrisati se na to da se kriza riješi na najbolji mogući način – rekao je Radmanović.
U javnosti je, međutim, zavladala panika da evrozona ubrzava na svom putu prema strašnom kraju, do kojih su dovela upozorenja velikog broja svjetskih ekonomista.
Ipak, predviđanja da nas do Nove godine očekuje slom evra i stručnjaci iz Srbije su ocijenili kao čiste spekulacije.
Optimistični i srpski ekonomisti
Guverner Narodne banke Srbije Dejan Šoškić tvrdi da nema realnih pretpostavki da je skoriji pad evropske valute moguć, ali i da, ako se to desi, ne bi nastao neki ozbiljniji problem. On smatra da bi konverzija evra uvijek mogla da se uradi.
I srpski ekonomista Ljubomir Madžar kaže da će evropska valuta preživjeti jer iza nje stoje krupna politička ideja i globalni politički interes, te da će biti učinjeno sve što je potrebno da se ona sačuva.
Ali i uprkos ovim tvrdnjama, predsjednik Udruženja mjenjača Srbije Borislav Brujić kaže da su građani proteklih dana intenzivnije nego inače tražili švajcarski franak.
– Oko 20 odsto ljudi više traži franak nego što je uobičajeno. Pojedinačno je riječ o malim iznosima, u količinama od 2.000 do 3.000 evra, koje stanovnici prebacuju u franke – rekao je Brujić.
Amerika spasava evrozonu
Pomoć Evropskoj uniji u rješavanju dužničke krize spremne su da daju i Sjedinjene Američke Države, rekao je američki predsjednik Barak Obama poslije samita sa vođama EU u Vašingtonu i naglasio da Vašington ima interesa za ekonomski uspjeh Starog kontinenta.
Obama i vođe Evropske unije, uključujući predsjednika Evropskog savjeta Hermana van Rompeja i predsjednika Evropske komisije Žozea Manuela Baroza, sastali su se u Bijeloj kući na godišnjem samitu, na kojem je glavna tema bila dužnička kriza u evrozoni.
– Rješavanje sadašnje krize je izrazito važno za našu privredu. Ako se Evropa smanji i ako je Evropa u teškoćama, za nas će biti mnogo teže da ovdje stvaramo radna mjesta – dodao je Obama.
U zajedničkom saopštenju na kraju samita SAD su pozdravile akcije koje je preduzela EU u borbi protiv krize.
– Obavezali smo se da djelujemo zajedno da oživimo ekonomski rast, stvorimo radna mjesta i osiguramo finansijsku stabilnost. To ćemo uraditi preduzimanjem mjera koje odgovaraju na kratkoročnu brigu o rastu i budžetskoj i finansijskoj slabosti, istovremeno jačajući osnove za trajni ekonomski rast – navodi se u zajedničkom saopštenju američkih i evropskih lidera.
Njemačka režira smrt suverene države
Međutim, čini se kako su svi dosadašnji pokušaji i planovi za spas evrozone u sebi sadržavali nekakvu “rupu”, a novi plan, koji promoviše Njemačka, pretpostavlja jaču fiskalnu uniju.
Drugim riječima, Njemačkoj je dosadila praksa da velik broj zemalja živi iznad svojih mogućnosti na račun njemačkih poreskih obveznika, pa je predložila stvaranje puno integrisanije fiskalne unije na nivou 17 zemalja evrozone. To bi značilo da će neka vrsta evropskog autoriteta, gdje bi najveći uticaj vjerovatno imala ECB, dobiti ultimativnu kontrolu i ovlašćenja da poništi nacionalne budžete koje će izglasati državni parlamenti ukoliko joj oni ne budu po volji.
To bi trebalo rezultirati smirenjem finansijskog tržišta i omogućiti ECB-u da preduzme agresivnije korake i spriječi kontrakciju tržišta, a dugoročno bi se obezbijedilo da države ostanu unutar okvira održivog zaduživanja.
Međutim, postoje i određeni problemi u vezi s ovim planom. Prvi je praktične prirode, jer ovaj plan zahtijeva promjenu temeljnog ugovora, to jest Lisabonskog sporazuma.
Drugi je političke prirode. Ovakav zahvat značio bi praktično odustajanje od nacionalnog suvereniteta, jer države više ne bi kontrolisale sopstvenu finansijsku politiku.
Novi veliki samit evropskih političara zakazan je za 9. decembar i na njemu bi se najviše moglo pričati upravo o pokretanju strože fiskalne unije. Zadužene zemlje poput Grčke, Portugalije i Italije neće imati puno izbora nego da pristanu na njemačke uslove, ali tu bi ključnu ulogu u svemu mogla odigrati Velika Britanija. Britanci već duže vrijeme negoduju zbog smanjenja političke moći Londona u odnosu na krovne odluke koje se donose na nivou EU.
Sastanak u Briselu
Ministri finansija evrozone sastali su se juče u Briselu u naporima da nađu načine za spasavanje tog 17-članog monetarnog bloka i za zaštitu Evrope, SAD, Azije i ostatka svijeta od finansijskog cunamija koji bi proistekao iz dužničke krize.
Glavna tačka dnevnog reda je iznalaženje načina za integrisanje zemalja evrozone, a razgovaraće i o takozvanim evroobveznicama koje bi zajednički izdavalo svih 17 članica tog monetarnog bloka, kojima bi, po principu svi za jednog – jedan za sve sve članice međusobno garantirale dugove.
Trenutno svaka članica emituje svoje sopstvene obveznice i svaka mora da plaća različite troškove pozajmljivanja.
Filijala CB BiH u Banjaluci
Član Predsjedništva BiH iz RS Nebojša Radmanović juče je sa predstavnicima Centralne banke BiH obišao gradilište Filijale CB BiH u Banjaluci.
Radmanović je istakao da se izgradnja objekta od 6.500 kvadratnih metara u kojem će biti smještena filijala odvija u skladu sa planovima, te da će biti završena do sredine 2013. godine.
Član Upravnog odbora CB BiH Vasilj Žarković je istakao da je vrijednost objekta 12 miliona maraka, te da se njegova izgradnja finansira iz sredstava Centralne banke.
Devizne rezerve
Radomir Božić je istakao da su devizne rezerve CB BiH relativno stabilne i iznose nešto više od šest milijardi maraka.
– Devizne rezerve Centralne banke su u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci uložene na siguran način u centralnim bankama odabranih najstabilnijih zemalja evrozone, jednim dijelom su uložene u državne obveznice najstabilnijih evropskih zemalja koje imaju kreditni rejting 3A i jednim dijelom u monetarno zlato – istakao je Božić. Glas Srpske
