BEOGRAD, Nekada su tajnim kanalima stizale u Srbiju. Danas tim istim putevima idu u kontra smjeru.
Pušači u Srbiji konzumiraju skoro najjeftinije cigarete u Evropi. Kako se Srbija bude približavala Evropskoj uniji svaka pakla će tanjiti sve veći dio novčanika. Tako će i krijumčarenje srpskog duvana biti sve manje isplativo.
Potrošačima koji uživaju u ovom poroku i trenutni cjenovnici djeluju precijenjeno. Istina je da su oni u susjednoj Rumuniji, Mađarskoj i Bugarskoj skoro trostruko “teži”. Makar u tome se kupcima isplati neusklađenost sa Evropom. U Srbiji je trenutno 1.000 cigareta opterećeno sa 30 evra akciza, a u Evropi će od 2014. opterećenje biti 90 evra na istu količinu.
Mlađe članice EU imaju rok do 2018. godine da se prilagode ovom iznosu, a Srbija bi ga mogla dostići 2020. kada bi svake godine podizala opterećenje za 10 odsto. Stručnjaci, pritom, upozoravaju da ako se tome teži, akcize moraju da podižu postepeno. U suprotnom, mogli bi da dožive rumunski scenario, kada je zbog naglog skoka cijena cigareta buknulo “crno” tržište.
Druga strana medalje je i nizak standard potrošača u Srbiji. Jer, da znaju da neće izgubiti kupce proizvođači bi digli cijene svojih brendova. Kupovna moć je, međutim, sve manja, pa su pojedine fabrike poslije povećanja akciza i poskupljenja cijene pojedinih paklica vratile “u rikverc”.
– Kompanija “Filip Moris” je snizila cijene pojedinih cigareta marke “marlboro” i “filip moris” za 10 dinara po paklici, kao i “bond strit” i “best eksport” za pet dinara po paklici. Nove cijene stupile su na snagu 31. januara 2011. godine. Odlukom da snizi cijene “Filip Moris” nastavlja da se prilagođava složenim tržišnim prilikama – izjavila je Jelena Pavlović, direktor sektora korporativnih poslova kompanije.
Rast akciza na cigarete svakako je ključna determinanta za formiranje cijene cigareta na tržištu. Trenutno, kako ističu u “Filip Morisu”, od maloprodajne cijene cigareta od 100 dinara, koje se proizvode u Nišu, čak 88 dinara odlazi na akcize i porez na dodatu vrijednost.
– Na srpskom tržištu cigareta na cijene utiču dvije suprotne tendencije – stalni rast poreza i oštra tržišna utakmica, u uslovima oslabljene kupovne moći potrošača – kaže Jelena Pavlović.
Na duži rok, dodaje ona, ovakva situacija neodrživa je, jer ugrožava zaposlenost i prihode čitavog proizvodno prometnog lanca duvanske industrije, koji je do sada bio stabilan sektor privrede.
Zato je, ističu dalje u ovoj kompaniji, u vođenju akcizne politike, pored utvrđivanja optimalne visine poreskog opterećenja, ključno pitanje uspostavljanje adekvatne strukture akciza. Posljednja decembarska izmjena zakona predstavlja korak u dobrom pravcu: povećanje značaja specifične akcize i poboljšanje djelotvornosti minimalne akcize.
U Srbiji još “cvjeta” šverc cigareta. Za razliku od devedesetih godina, kada su tajnim putevima stizale u zemlju, sada uglavnom idu van granica. Paklice koje je tokom 2011. zaplijenjene vrijedile su milion evra. Boksovi najčešće samo prolaze kroz Srbiju, a stižu preko Kosmeta, iz ilegalnih fabrika u Crnoj Gori i Albaniji. Dio tih paklica ostane i u Srbiji i prodaje se po povoljnijim cijenama na gradskim pijacama. Tako se na novobeogradskom buvljaku paklica “marlbora” bez akcizne markice može kupiti i za 110 dinara, dok je na kioscima 170 dinara.
Kada se sve ukalkuliše – akcize, standard i zarada proizvođača – evropska statistika pokazuje da na Starom kontinentu najjeftinije prolaze pušači u Srbiji, Makedoniji i Crnoj Gori. Paklu plaćaju manje od trećine evropskog prosjeka. Tek za koji procenat su skuplje cigarete u BiH i Albaniji.
Pušač iz Srbije bi nagrabusio kada bi bez cigareta ostao u Norveškoj ili Irskoj, jer tamo svaka pakla košta barem duplo više nego što je evropski prosjek. O zdravlju svojih stanovnika brinu i Britanci, pa kod njih ovaj artikal za 66 odsto prevazilazi prosjek Starog kontinenta.
850 radnika
Srbija ima četiri proizvođača cigareta, koji zapošljavaju ukupno oko 850 radnika, najviše (320) radi u “Filip Morisu”. U septembru 2003. godine niška fabrika duvana imala je 2.470 zaposlenih. Srbija ima gotovo duplo više uvoznika nego izvoznika cigareta. Spoljnotrgovinski deficit u razmjeni duvana i duvanskih proizvoda prošle godine u odnosu na 2010. porastao je za 19,1 odsto – iznosi 36,7 odsto. Novosti
