BEOGRAD – Narodna banka Srbije donijela je nove mjere kojima se građanima, čiji su prihodi u posljednja tri mjeseca bili ispod prosjeka Republike, olakšava otplata kredita prema banci ili davaocu finansijskog lizinga.
Takođe je propisala uslove pod kojima su banke i davaoci finansijskog lizinga u obavezi da olakšaju otplatu obaveza i drugim dužnicima – poljoprivrednicima, preduzetnicima privrednim društvima, koji su zbog pandemije upali u fiunansijske teškoće.
Izvršni odbor NBS je usvojio na vanrednoj sjednici Odluku o privremenim mjerama za banke u cilju adekvatnog upravljanja kreditnim rizikom u uslovima pandemije kovid-19, kao i Odluku o privremenim mjerama za davaoce finansijskog lizinga.
Ovim odlukama NBS propisuje mjere i aktivnosti koje su banke i davaoci finansijskog lizinga dužni da primjene u cilju adekvatnog upravljanja kreditnim rizikom, što podrazumjeva blagovremeno identifikovanje potencijalnih poteškoća kod dužnika i preduzimanje odgovarajućih koraka.
Upravo iz tog razloga, NBS propisuje im obavezu da dužniku (fizičkom licu, poljoprivredniku, preduzetniku i privrednom društvu), koji usljed okolnosti izazvanih pandemijom nije u mogućnosti da izmiruje svoje obaveze prema banci ili davaocu finansijskog lizinga, odnosno koji može imati teškoće u izmirivanju tih obaveza, na njegov zahtjev, odobri olakšicu u otplati obaveza, navodi se u saopštenju centralne banke.
NBS je procjenila da potrebu za olakšicama imaju posebno nezaposlena lica, dužnici čiji su prosječni neto mjesečni prihodi u posljednja tri mjeseca ispod prosjeka zarada u Srbiji, kao i dužnici sa prosječnim neto mjesečnim prihodima u posljednja tri mjeseca do 120.000 dinara, a čiji je neto mjesečni prihod manji za 10 posto ili više u odnosu na prihod prije 15. marta 2020. i čiji je stepen kreditne zaduženosti, odnosno opterećenost mjesečnih primanja kreditnim i drugim obavezama iznad 40 odsto tih prihoda.
Za poljoprivrednike, preduzetnike i privredna društva ocjenjeno je da je olakšice u otplati obaveza potrebno ponuditi naročito dužnicima koji su u 2020. imali pad poslovnih prihoda, odnosno prometa od najmanje 15 odsto u odnosu na 2019. ili je došlo do prekida poslovanja dužnika u neprekidnom trajanju od najmanje 30 dana usljed pandemije kovid-19.
Takođe pravo na navedene olakšice imaće i dužnici koji su u docnji dužoj od 30 dana u materijalno značajnom iznosu po osnovu bilo koje obaveze na koje se odluka primenjuje.
Pored navedenog, ostavljena je mogućnost bankama i davaocima finansijskog lizinga da na obrazložen zahtjev dužnika, ukoliko usljed drugih činjenica i okolnosti ocijene da je došlo do pogoršanja finansijskog položaja i nemogućnosti izmirivanja obaveza dužnika, odobre olakšice dužniku.
Olakšice koje su predviđene odlukama odnose se na reprogram i refinansiranje kredita i obaveza iz finansijskog lizinga, uz odobravanje grejs perioda od šest mjeseci i odgovarajućeg produženja roka otplate tako da mjesečne obaveze dužnika ne budu veće od onih iz plana otplate prije odobravanja olakšica. Tokom grejs perioda, banka obračunava kamatu, pri čemu se dužnik, u samom zahtjevu, opredjeljuje da li će plaćati kamatu tokom trajanja grejs perioda ili nakon njegovog isteka.
Drugi kreditni proizvodi, kreditna kartica i dozvoljeno prekoračenje računa, mogu biti obuhvaćeni olakšicama u skladu sa ovom odlukom, na način da se odobri kredit za refinansiranje obaveza po osnovu tih proizvoda uz grejs period od šest mjeseci, i ugovorenu mjesečnu otplatu pri čemu se period otplate produžava na način da mjesečne obaveze ne budu veće u odnosu na mjesečne obaveze koje bi dužnik inače plaćao po tom proizvodu.
Iz NBS posebno ističu da banke, odnosno davaoci finansijskog lizinga ne mogu naplatiti naknadu za preduzete mere i aktivnosti u skladu sa odlukama, kao ni troškove koje mogu imati u vezi s tim mjerama i aktivnostima, uključujući i troškove za obradu zahtjeva klijenta, osim troškova neophodnih za odobravanje potraživanja, a koje ne utvrđuje banka odnosno davaoci finansijskog lizinga (npr. kreditni biro ili katastar nepokretnosti).
U skladu sa odlukama, banke i davaoci finansijskog lizinga će najkasnije do 22. decembra 2020. godine na svojoj internet prezentaciji i u svojim poslovnicama objaviti obavještenje kojim se dužnici informišu o mogućnostima podnošenja zahtjeva za dobijanje olakšica, kao i o uslovima koji u tom smislu treba dužnik da ispunjava.
Svi dužnici koji ispunjavaju propisane uslove mogu podnijeti banci/davaocu finansijskog lizinga zahtjev za dobijanje olakšica elektronskim putem ili poštom, kao i u poslovnim prostorijama do 30. aprila 2021. godine, s tim da dužnicma savjetujemo da zbog trenutne epidemiološke situacije prednost daju elektronskom načinu komunikacije.
Banka, odnosno davalac finansijskog lizinga dužni su da o zahtjevu dužnika odluče i o toj odluci obaveste dužnika u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva. Tanjug
