VAŠINGTON, Američke agencije za rejting “Standard i Pur”, “Mudi” i “Fič”, koje su zemljama evrozone u posljednje dvije godine ulile mnogo straha, sada su sve više na meti kritike.
“Dojče vele” prenosi da su agencije za rejting neka vrsta “sudije za ekonomije pojedinih zemalja i njihove vlade”, a snižavanje njihovog boniteta poskupljuje dalje zaduživanje što može dovesti do promjene njihove budžetske politike, pa čak i političkim čelnicima smanjiti izglede za ponovni izbor.
Često se u Evropi žale da “velika trojka” iz rejtinške branše ocjenjuje i procjenjuje “previše iz američke perspektive”.
Suzan Šmit u svom bestseleru “Tržište bez morala” navodi da su u početnoj fazi finansijske krize od 2007. godine u SAD banke plaćale rejtinške agencije, a one davale najbolje ocjene njihovim hipotekama.
“Kriterijumi ocjenjivanja su u nekim slučajevima bili i snižavani i `smekšavani` jer je tržišna utakmica među agencijama bila jaka, a dobit ogromna, pa se nije ulazilo u suviše detaljnu analizu”, piše Šmitova.
I pored žestoke kritike rejtinških agencija, ne postoji sumnja da su one važne za zaštitu ulagača. I evropski političari shvataju da tri rejtinška diva iz SAD-a načelno ispunjavaju svoje dužnosti informisanja, samo ih treba jače kontrolisati.
Na loš glas su tri američke agencije došle nakon izbijanja dužničke krize u Evropi. Krajem 2009. godine je “Fič” prvi skinuo Grčkoj ono čarobno “A” i time pokrenuo lavinu pada boniteta.
“Rejtinške agencije imaju efekat raspirivača požara”, kaže Rudolf Hikel sa Univerziteta u Bremenu.
On pojašnjava da agencije prvo promijene perspektive neke zemlje u budućnosti, ocijene ih “negativno” objašnjenjem da finansijska situacija zemlje nije solidna i time izazovu turbulencije na finansijskim tržištima.
Teško je razumljiva i činjenica da rejtinške agencije ocjenjuju pojedine zemlje bez nekog službenog naloga, jer samo rijetki plaćaju agencije za takvu ocjenu boniteta zemalja, što ostavlja prostor za raznorazne spekulacije i teorije zavjere.
Nakon što je “Standard i Pur” polovinom januara snizio bonitet čitavom paketu članica evrozone, neki njemački političari su izrazili sumnju da iza toga stoji tajni nalogodavac – Volstrit. Zbog toga mnogi političari iz evrozone traže da se konačno osnuje jedna evropska rejtinška agencija koja će se moći nositi sa Amerikancima.
Oni smatraju da konačno postoji dovoljno stručnjaka u Evropskoj centralnoj banci i Evropskoj komisiji. S druge strane, ekonomisti se boje da agencija koja bi bila pod nadležnošću institucija EU ne bi mogla uživati povjerenje ulagača.
