SARAJEVO, Spoljnotrgovinska razmjena poljoprivredno-prehrambenih proizvoda u BiH u prošloj godini zabilježila je rast izvoza za 14,3 odsto, rast uvoza – 2,04 i pad spoljnotrgovinskog deficita za 1,79 odsto.
Oko 33 odsto izvoza poljoprivredno-prehrambenih proizvoda plasira se na tržište CEFTA-e, 33 odsto u Tursku i 28 odsto na tržište EU, dok je na tržištu BiH najviše plasirano poljoprivredno-prehrambenih proizvoda porijeklom iz EU oko 52 odsto, a iz zemalja CEFTA-e oko 31 odsto, podaci su iz Godišnjeg izvještaja iz oblasti poljoprivrede za BiH za 2016. godinu čiji je autor Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH.
Ovaj materijal jedna je od tačaka dnevnog reda redovne sjednice Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH, koja je zakazana za 6. septembar.
U izvještaju se navodi da su tokom 2016. godine u poljoprivrednom sektoru u BiH nadležne institucije u oblasti poljoprivrede sprovodile aktivnosti na realizaciji ključnih prioriteta, a prije svega usvajanje i implementaciju strateških dokumenata, razvoj poljoprivredne politike i politike razvoja ruralnih sredina, poboljšanje i unapređenje politike podsticaja, provođenje procesa usklađivanja domaćih propisa sa regulativom EU, implementacije harmonizovanih propisa, provođenja reformi u kontekstu evropskih integracija i međunarodnu saradnju.
U cjelini gledano, sektorski pokazatelji poljoprivrede tokom 2016. godine ne bilježe značajne promjene u odnosu na prethodne godine.
Učešće zaposlenih u poljoprivredi u ukupnom broju zaposlenih neznatno je smanjeno i to oko dva odsto, dok je učešće BDV, ostvarene u sektoru poljoprivrede, u ukupnom BDP na nešto nižem nivou u odnosu na 2014. godinu s obzirom da je iznosio 7,6 odsto.
Struktura korištenog poljoprivrednog zemljišta se ne mijenja već duži niz godina, a žitarice i dalje imaju najveći udio u zasijanim površinama od 58 odsto, zatim krmno bilje – 26 odsto, povrće 14 odsto i industrijsko bilje oko dva odsto.
Što se tiče požnjevenih površina najznačajnijih usjeva, struktura je i u 2016. godini ostala nepromijenjena ali se kod većine usjeva, a posebno onih kod kojih se primjenjuje mehanizovano ubiranje uroda, bilježi povećanje požnjevenih površina, naročito soje /66 odsto/, heljde /59 odsto/, tritikalea /40 odsto/, ječma /27 odsto/, pšenice i uljane repice /18 odsto/, grahorice i graška /11 odsto/.
U 2016. godini ostvarena je proizvodnja žitarica od 1,7 miliona tona, uljarica od 23 hiljade tona, povrća 357, grožđa 37 hiljada tona, neto proizvodnja mesa peradi od 59 hiljada tona što je i najveći zabilježeni nivo proizvodnje u posednjih deset godina u BiH.
Prema statističkim podacima o brojnom stanju stoke za 2016. godinu, ukupan broj goveda je ostao na istom nivou kao i prethodne godine – 455 hiljada grla, dok je brojno stanje muznih krava i steonih junica manji za 17 hiljada grla ili šest odsto u odnosu na prošlu godinu.
Takođe, i ukupan broj svinja je manji je za 19 hiljada komada, a od toga krmača i suprasnih nazimica za 3.000 grla ili četiri odsto.
Brojno stanje ovaca je ostalo nepromijenjeno, odnosno na nivou od 1.016 grla, dok se u živinarstvu bilježi nešto manji broj peradi i to za devet odsto u poređenju sa prethodnom godinom.
Ukupna proizvodnja sirovog mlijeka u 2016. godini je iznosila 701 milion litara i ostala je na istom nivou proizvodnje kao i prethodne godine, dok je otkup sirovog mlijeka od 236 miliona litara i neznatno je veći u odnosu na otkup iz prethodne godine.
Neto proizvodnja mesa u 2016. godini je iznosila oko 86 hiljada tona i veća je u odnosu na prethodnu godinu oko četiri odsto, dok je ostvarena proizvodnja jaja u 2016. godini od 689 miliona komada manja za pet odsto.
Iako je broj košnica veći za 17 hiljada ili oko četiri odsto u poređenju s prethodnom godinom proizvodnja meda je manja za 36 odsto.
Ministarstvo spoljne trgovine ekonomskih odnosa BiH podsjeća da su godinu dana nakon što je i zvanično stupio na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, završeni i pregovori i adaptiran Privremeni sporazum, što je bio jedan od prioriteta ali i uslova BiH na putu ka pridruživanju EU.
Dodatni protokol uz Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju je parafiran 18. jula u Sarajevu i potpisan u Briselu 15. decembra 2016. godine.
Prema ovom izvještaju, prioritetne aktivnosti na kojima se u sektoru poljoprivrede intenzivno radilo odnose se na osiguranje nesmetanog nastavka izvoza poljoprivrednih roba, a posebno mlijeka i mliječnih proizvoda, goveđeg mesa, voća i povrća.
Pozitivnom ocjenom Akcionog plana za izvoz mlijeka i mliječnih proizvoda na tržište EU proširena je lista izvoznika na tržište EU na deset mljekara.
S obzirom na to da se trgovinska saradnja između BiH i Turske pokazala obostrano korisnom, navodi se u izvještaju, Savjet ministara Turske produžio je trajanje Odluke o uvozu svježeg, ohlađenog i smrznutog goveđeg mesa i za 2016. godinu izvozom oko šest hiljada tona.
Potpisivanjem Protokola za osiguranje fitosanitarnih zahtjeva između Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH i Federalne službe za veterinarski i fitosanitarni nadzor Ruske Federacije ispunjeni su svi uslovi za stavljanje van snage privremeno uvedene zabrane uvoza proizvoda biljnog porijekla visokog fitosanitarnog rizika iz BiH u Rusku Federaciju, dodaje se u izvještaju.
Ocijenjeno je da u oblasti poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja nije ostvaren očekivani napredak kada je riječ o ključnim prioritetima.
Naime, iako su realizovane brojne aktivnosti, ipak, nije izrađen Nacrt strateškog plana ruralnog razvoja BiH, niti je revidirani plan za harmonizaciju poljoprivrede, hrane i ruralnog razvoja, niti su usvojeni zakoni o vinu i organskoj proizvodnji.
Kada je riječ o legislativi iz oblasti bezbjednosti hrane, iako su izrađeni i usklađeni tekstovi Nacrta Zakona o hrani, Nacrt Zakona o veterinarstvu u BiH i Nacrt Zakona o izmjenama Zakona o poljoprivredi, ishrani i ruralnom razvoju BiH, ti zakoni još nisu upućeni u proceduru razmatranja i usvajanja.
Takođe, nije postignut dogovor o uspostavljanju IPARD implementacijske strukture i zakonskog okvira za sprovođenje poljoprivrednog popisa.
U oblasti veterinarstva usvojeni su dodatni podzakonski akti o kontroli, prevenciji i iskorjenjivanju prenosivih bolesti životinja. Kao redovne aktivnosti sprovedene su: mjera za kontrolu zdravlja životinja, između ostalog i onih za otkrivanje bruceloze i tuberkuloze goveda, te vakcinacija protiv bruceloze i bjesnila.
Kada je riječ o oblasti bezbjednosti hrane postignut je napredak u realizaciji preporuka Akcionog plana za proizvodnju i preradu mlijeka i mliječnih proizvoda i izvoz na EU tržište. Takođe, kontinuirano se sprovodi i plan praćenja bezbjednosti hrane.
Povećan je broj akreditovanih laboratorija za dijagnostiku, čime su poboljšane osnove za službene kontrole hrane i hrane za životinje, međutim, centralna baza podataka za službeni sistem za kontrolu hrane i hrane za životinje nije u potpunosti funkcionalna.
Intenzivirano je sprovođenje propisa o genetski modifikovanim organizmima pri čemu je u 2016. godini izdato 16 rješenja kojima se odobrava i stavlja genetski modifikovana hrana za životinje na tržište BiH.
Registar genetski modifikovane hrane i hrane za životinje je u potpunosti funkcionalan, poštuju se principi kontrole i transparentnosti i pravilno praćenje i označavanje tih proizvoda.
Jedna od preporuka u Godišnjem izvještaju upućuje na to da, iako su tokom 2016. godine realizovane brojne obaveze i aktivnosti te ostvaren određen napredak u oblasti bezbjednosti hrane, veterinarstva i fitosanitarne politike, ipak bi u predstojećem periodu BiH posebno trebalo da izradi Strateški plan ruralnog razvoja i uspostavi potrebne strukture za korištenje sredstava kroz Instrument za predpristupnu pomoć za poljoprivredu i ruralni razvoj.
BiH bi, prema tim preporukama, trebalo i da uskladi sistem službenih veterinarskih i fitosanitarnih kontrola sa evropskim standardima, te da osnaži administrativne kapacitete posebno u pogledu inspekcijskih službi i laboratorija. Srna
