LONDON, Kriza stambenog tržišta postaje globalni fenomen i zatvara gradilišta, povećava nezaposlenost i ugrožava radna mjesta, piše „Njujork tajms”.
Krah američkog hipotekarnog tržišta koji je srozao cijene nekretnina polako prerasta u globalni fenomen. Cijene kuća i stanova padaju od Irske preko španske obale i baltičkih luka pa čak do dijelova sjeverne Indije.
Međutim, sinhronizovano globalno usporavanje, koje je poslednjih mjeseci posebno došlo do izražaja, ugrožava ekonomski rast u cijelom svijetu i odražava se ne samo na cijenu nekretnina već i na radna mesta, piše „Njujork tajms”.
Svjetski problemi su u velikoj meri posljedica „širenja zaraze” iz Amerike. Analitičari strahuju da bi stanovnici drugih zemalja mogli da dožive oduzimanje stambenih jedinica zbog neizmirenih rata, što se dogodilo građanima Kalifornije, Floride i drugih američkih država.
„Američki problemi se prenose na Evropu”, smatra Majkl Bol, profesor ekonomije na Univerzitetu Reding u Velikoj Britaniji, koji prati kretanje cijena nekretnina. „Ono što se trenutno dešava mnogo je mnogo gore nego što smo očekivali”, kaže on.
Mladi par iz Dablina koji je u maju 2006. kupio stan u predgrađu za 575.000 dolara, u trenutku kada su cijene bile u zenitu, danas bi za njega dobio najmanje 100.000 dolara manje.
Surova realnost se širi. Tržišta koja su nekada cvjetala, poput istočne Evrope i baltičkih država „hlade” se neverovatnom brzinom, jer nervozni zapadnoevropljani ne ulažu više u nekretnine u Varšavi ili Talinu (Estonija).
Prodaja stanova u Hongkongu, nekada hiperaktivnom tržištu, u poslednje vrijeme je zastala, a cijene stanova padaju.
U severnoj Indiji je cijena stanova pala za 20 odsto za poslednju godinu, što trgovci nekretninama opisuju kao eroziju povjerenja, ali i kao osnovni zakon gravitacije: ono što ode uvis, to mora da padne.
Ovo nije prvi put u istoriji da je kriza u stanogradnji prešla granice jedne zemlje, ali su posljedice snažnije zbog povezanosti finansijskih tržišta. Loši američki krediti odrazili su se na evropske banke i na cijeli svijet.
U Velikoj Britaniji, koja je nekada imala najsnažnije tržište stanogradnje, stopa odobravanja kredita je pala za 31 procenat u odnosu na prethodnu godinu –samo dva mjeseca posle izbijanja krize takozvanih sabprajm kredita u Americi.
Ipak, problemi Britanije su neznatni u odnosu na muke Španije i Irske. Kriza stambenog tržišta zatvorila je gradilišta, povećala nezaposlenost i ugrozila izglede dve evropske ekonomije sa najvećim usponom tokom poslednje decenije.
„Probudili smo se iz sna dobrog posla sa nekretninama i sada doživljavamo da cijene u Španiji prvi put padaju”, kaže Fernando Ensinar, osnivač jednog domaćeg vebsajta za promet nekretnina.
U Španiji je tokom poslednje decenije izgrađeno preko četiri miliona stambenih jedinica, više nego u Nemačkoj, Britaniji i Francuskoj zajedno. Prosečna cijena kvadrata je u nekim dijelovima zemlje utrostručena pošto je privredni bum privlačio imigrante, dok su Evropljani sa severa kupovali kuće za odmor duž Koste del Sol.
Danas na hiljade tih kuća zvrje prazne. Procjena MMF-a je da su nekretnine u Španiji precjenjene za više od 15 odsto.
Jedna kompanija za promet nekretnina iz Barselone, koja je pre godinu dana prodavala 40 jedinica mjesečno, danas sklapa šest–sedam ugovora na mjesec.
Vodeća španska banka BBVA predviđa da će nezaposlenost porasti na 11 odsto ove godine u odnosu na prošlogodišnjih 8,6 odsto. Politika
Padaju cijene nekretnina od Irske do Indije
