BUDIMEPŠTA, Osamdesetogodišnji mađarski penzioner Zoltan Zoter je pravi primjer kako se globalni finansijski sistem može strašno negativno odraziti na obične ljude.
Zoter je jedan od stotina hiljada Mađara koji su digli kredite za stan u švajcarskim francima i drugim stranim valutama, kao što je evro.
Takvi krediti su se u dobrim vremenima nudili po primamljivo niskim kamatama, ali onda je vrijednost mađarske valute naglo opala, a Zoterova mjesečna rata se gotovo udvostručila.
Nakon što više nije mogao da plaća kredit, danas od penzije od 50.000 forinti plaća 41.000 forinti (163 dolara) da bi u svom skromnom stančiću u Budimpešti živio kao podstanar.
Priča o Mađarskoj može da posluži kao upozorenje onima koji smatraju da bi Grčka ponovo mogla da postane konkurentna ako se vrati domaćoj valuti. Prema njihovoj teoriji, vrijednost drahme opala bi u odnosu prema evru, a proizvodi bi se po cijeni mogli nadmetati sa državama kao što je Turska.
Isto tako, teorija kaže, pad vrijednosti valute trebalo bi da pomogne tako što će izvozni proizvodi biti jeftiniji i što će se smanjiti cijena rada u odnosu na susjedne zemlje.
Međutim, ekonomisti tvrde da prednosti slabe valute poništavaju negativni faktori, kao što je nagli porast cijena uvoznog goriva ili uvoznih dijelova, kao i znatno viša davanja za kredite u stranoj valuti.
“Koju god danas pobjedu izborili, sutra će nam se obiti o glavu”, ističe Radovan Jelašić, izvršni direktor mađarskog ogranka austrijske Erste Banke.
Mnogi kritičari tvrde da je zemlji naštetila oštra taktika premijera Viktora Orbana, jer je svojom politikom čvrste ruke pogoršao ekonomske probleme u Mađarskoj i otjerao strane ulagače, što je agencije za kreditni rejting navelo na smanjenje vrednosti vladinih obveznica i dovelo do još jačeg pada vrijednosti forinte. Evropska komisija je čak počela pravni postupak protiv te države, što bi moglo da se završi strahovito visokim kaznama.
Međutim, Peter Ozko, ministar finansija u prethodnoj vladi, kaže da je mađarska ekonomija u srazmjerno dobroj formi. Ima trgovinski suficit, a dug, koji iznosi 81 odsto bruto domaćeg proizvoda, u skladu je sa prosjekom EU. Ipak, u bliskoj budućnosti zemlji se crno piše jer je stopa nezaposlenosti dosegla 10,7 odsto, a inflacija je 4,3 odsto. Mađarska je takođe jako osjetljiva na probleme u zapadnoj Evropi jer u te zemlje izvozi većinu proizvoda. Poslovni.hr
