Pad evra ugrožava ekonomiju BiH

BIJELJINA, Kriza evropske monete i sva dešavanja oko nje ozbiljno prijete da ugroze i ekonomiju cijele BiH – upozoravaju ekonomski stručnjaci iz Srpske.

Direktor Ekonomskog instituta u Bijeljini profesor Aleksa Milojević ističe za “Novosti” da će u slučaju kraha evra i finansijski sistem BiH biti “na ledu”, jer konvertibilna marka ima apsolutno pokriće u evru.
– Ako “padne” evro, što je sve izvjesnije, Bosni i Hercegovini, koja nema svoj vlastiti novac, prijeti velika deflacija – ogromna oskudica novca, pad cijena, pad privredne aktivnosti i velika nezaposlenost i dužnička kriza. A ovo je najgori scenario za ekonomiju i život jedne zemlje – ističe Milojević.
On objašnjava da je konvertibilna marka od svog osnivanja sto odsto vezana za evro, jer je oko 6,5 milijardi KM (oko tri milijarde evra) oročeno sa kamatnom stopom od 0,8 odsto u bankama zapadne Evrope (Njemačka, Holandija) odakle se novac i povlači.
– Na bazi ove kamate BiH je prošle godine ostvarila 38 miliona KM prihoda. Ali, onda smo uvozili taj svoj novac, plaćali kamatu 8,8 odsto, što nas je ukupno koštalo čak 1,2 milijarde KM – kaže Milojević.
On je objasnio da BiH nema svoju vlastitu Centralnu banku, u smislu emisione banke, a postojeća Centralna banka predstavlja samo “običnu mjenjačnicu”.
– U trenutnoj krizi evra, dobar je primjer Litvanije, koja se svim silama trudi da uspostavi svoju nacionalnu valutu i Centralnu banku. A činjenica je da će zemlje u Evropi koje su nezavisne, odnosno nisu članice EU uspjeti da sačuvaju svoju valutu – dodaje Milojević, i objašnjava da su od početka postojale brojne nelogičnosti oko uvođenja evra – najveća greška bila je jedinstvena monetarna i fiskalna politika.
U Centralnoj banci BiH su, ipak, pozitivnijeg mišljenja i ne vjeruju u krah evra. Poručuju da u slučaju da do kraha evra i dođe, konvertibilnu marku vezati za neku drugu valutu, najvjerovatnije njemačku marku.
– I u ovom najgorem scenariju, ne treba biti naivan da će Njemačka, Francuska i druge jače zapadne ekonomije ostati bez odgovarajuće valute. U tom slučaju postoji način da se devizne rezerve BiH i pojedinačni štedni ulozi u bankama jednostavno vežu za novu valutu – istakao je Radomir Božić, viceguverner Centralne banke BiH.
On dodaje da se prilikom izbora te rezervne ili valute vezanosti vodi računa o spoljnotrgovinskim vezama BiH i o potrebi da se tom valutom mogu finansirati ino-obaveze.
Prijetnja privredi
Izvršni direktor Udruženja ekonomista Banjaluka – SWOT Saša Grabovac istakao je ranije da će kriza u evrozoni narušiti privredu Srpske, s obzirom na veliku vezanost izvoza za EU – prije svega na Italiju, koja je veliki spoljnotrgovinski partner BiH. On je dodao da bi velike intalijanske banke u BiH, kao što su Unikredit i Inteza Sao Paolo, mogle doći u veliki problem. On dodaje da bi investicije iz Kine, Rusije i drugih zemalja sa istoka mogle ublažiti posljedice dešavanja u EU.
Gužva u mjenjačnicama
“Novostima” je u petak u mjenjačnici “Vrač”, u centru Banjaluke, potvrđeno da građani dolaze u sve većem broju i da evre najčešće mijenjaju za švajcarske franke i američke dolare, zatim za australijske i kanadske dolare. U komercijalnim bankama uglavnom ističu da ne bilježe značajnije promjene depozita u evrima, ali da je u porastu zainteresovanost klijenta za konverziju štednje u evrima za američki dolar ili franak. Profesor Milojević ističe da je sada najveća sigurnost u švajcarskom franku i – zlatu. Novosti