BERLIN, Unutar evro-zone postoji velika neravnoteža, koja bi mogla da dovede do eksplozije – odnos koji Njemačka ima prema zaduženom ostatku evro-zone podsjeća na odnos Kine i SAD.
Nijemci su, u neku ruku, evropski Kinezi. Prošle godine Njemačka je ostvarila suficit u visini od 136 milijardi evra, odnosno za toliko je više izvozila nego što je uvozila.
Kada se govori o ekonomskoj neravnoteži ili debalansu, često se misli na simbiozu SAD i Kine. Azijati prodaju Amerikancima ogromne količine robe. Zarađenim novcem kupuju američke obveznice i na taj način plaćaju američke dugove.
Neki u takvoj neravnoteži vide uzrok za dužničku krizu. Rolf Langhamer, potpredsjednik Instituta za svjetsku privredu u Kilu, ne misli tako:
“Neravnoteža, odnosno debalans, posljedica je veoma različitih ekonomija i razlika u konkurentnosti. Svjedoci smo da je vrijednost valute mediteranskih zemalja u evro-zoni precijenjena, iako bi realno ona morala da bude mnogo niža”.
To znači i da su plate u mediteranskim zemljama snažno porasle. To je posljedica privrednog buma, kom su pogodovale niske kamate.
Kamate su u zemljama na periferiji evro-zone rapidno smanjene. “Taj ’miraz’, je u mnogim zemljama `popijen` i pojeden`, a nije uložen u vidu investicija ili se investicije nisu isplatile“, kaže Langhamer.
Tako je došlo do krize sa “naduvanim” cijenama nekretnina, koja je teško pogodila Španiju. Istovremeno, Njemačka je 2010. reorganizovala svoj socijalni sistem i tržište rada.
Sindikati su bili uzdržani sa zahtjevima za povećanje plata. To je, po riječima profesora ekonomije iz Tibingena Joahima Štarbatija, dovelo do toga da unutar evro-zone postoje zemlje, čija je valuta obezvrijeđena, kao što je to slučaj sa Njemačkom i zemlje čija je valuta precijenjena, kao što je slučaj sa Grčkom ili Španijom.
Njemačka profitira zbog tih prednosti, a razlike u evro-zoni postaju sve vidljivije. Drugim riječima, evro, kao zajednička evropska valuta, nije u stanju da ukine razlike u okviru monetarne unije. Štaviše, on je doprinio da dođe do snažnije neravnoteže u okviru evro-zone.
Prije uvođenja evra Grčka i Italija, a ponekad i Francuska, mogle su da posegnu za provjerenim sredstvom – devalvacijom sopstvene valute, koja je njihovu robu činila jeftinijom, a time i atraktivnijom. To je unapređivalo izvoz i uklanjalo razlike i neravnoteži.
Te zemlje sada moraju da provedu tzv. “interno obezvređivanje”, što znači da moraju da smanjuju plate. Iako su u Grčkoj proteklih godina plate drastično smanjivane, nova studija koju je izradila američka bankarska grupacija “Goldman Saks” predviđa da plate treba smanjiti za još 30 odsto!
U Portugalu plate trebaju biti niže za 35 procenata, a u Španiji i Francuskoj za 20 odsto, kako bi, koliko-toliko, pokušali da budu konkurentni poput Njemačke – navodi Dojče vele.
