MOSKVA, Potpisivanje međudržavnih sporazuma o izgradnji gasovoda “Nabucco” neće ubrzati njegovu realizaciju i neće riješiti probleme koji prate taj projekat, od kojih je glavni nedostatak dovoljnih količina gasa koji će biti njime transportovan, ocijenila je većina ruskih stručnjaka, dok pojedini vjeruju da je time učinjen ključni korak ka izgradnji gasovoda.
Prema mišljenju protivnika projekta “Nabucco”, pregovori njegovih učesnika biće produženi još do tri godine, a početak realizacije će, uz to, omogućiti Turskoj i Turkmenistanu, od kojih projekat umnogome zavisi zbog njihovih velikih rezervi gasa, da ispolje geo-političke ambicije.
Međuvladin sporazum o projektu “Nabucco”, koji predviđa dopremanje prirodnog gasa iz basena Kaspijskog mora u Evropu, zaobilazeći Rusiju, potpisali su u ponedjeljak premijeri pet od šest zemalja koje učestvuju u njemu – Turske, Austrije, Mađarske, Bugarske i Rumunije, dok Njemačka, koja je takođe učesnica projekta, nije stavila potpis na sporazum jer nije tranzitna zemlja. Vrijednost “Nabucca” procijenjena je na 7,9 milijardi dolara i predviđa transport gasa u evropske zemlje preko Azerbejdžana, Gruzije, Turske, Bugarske, Rumunije, Mađarske i Austrije. Taj gasovod bi trebalo da predstavlja produžetak već izgrađenog gasovoda Baku – Tbilisi – Erzurum, a njegov predviđeni kapacitet je 31 milijarda kubnih metara gasa godišnje.
Vodeći stručnjak ruskog centra za političku konjunkturu Maksim Minajev smatra da je teško očekivati da će poslije ovog sporazuma uslijediti ozbiljni pomaci.
“Jedna stvar je birokratsko usaglašavanje, a druga donošenje stvarnih odluka, između ostalog, o izgradnji gasovoda i usaglašavanje nijansi koje će iskrsnuti tokom realizacije projekta”, kaže Minajev.
Ističući da stvarne odluke o “Nabuccu” mogu da uslijede približno za tri godine, Minajev je dodao da sudbina ovog projekta mnogo zavisi od tempa realizacije ruskih gasovodnih projekata. On je ocijenio da će se “Nabucco” najvjerovatnije razvijati sinhronizovano s “Južnim tokom”, čiju gradnju predvodi ruski džin “Gazprom”, i možda nastojati da ga prestigne.
U Rusiji se sa skepticizmom odnose prema izgledima za realizaciju projekta “Nabucco” i predlažu Turskoj da se priključi njihovom projektu “Južni tok”, koji predviđa isporuke ruskog gasa u Evropu po dnu Crnog mora i dalje preko Balkanskog poluostrva.
Pristalice “Nabucca” su, pak, uvjerene da će realizacija tog projekta uspjeti, te da će uporedo sa smanjenjem zavisnosti Turske od Rusije od koje dobija oko 65 odsto uvoznog gasa, omogućiti toj zemlji da ojača osnovu za proces integracije u EU.
“Osim potpisanog sporazuma o tranzitu, treba još da budu potpisani sporazumi o izgradnji i isporukama gasa. Ne bi trebalo da bude problema sa sporazumom o izgradnji, ali su isporuke za sada pod znakom pitanja, s obzirom na to da je glavni problem ‘Nabucca’ nedostatak resursne baze”, ukazao je ruski analitičar za naftu i gas Aleksandar Jeremin.
On smatra da će zvaničan rok završetka izgradnje “Nabucca” do 2014. godine biti ispoštovan, ali da se ne može očekivati da taj gasovod bude u potpunosti popunjen gasom, već da bi prije mogla biti popunjena samo trećina ili maksimalno polovina njegovih kapaciteta.
Ruski stručnjaci su saglasni da će “Nabucco” mnogo zavisiti od Turkmenistana, koji bira da li će biti s Rusijom ili EU. Dok Jeremin smatra da izjave rukovodstva Turkmenistana o podršci “Nabuccu” ne znače mnogo, jer često mijenjaju svoje stavove, Minajev vjeruje da će se ta zemlja najvjerovatnije prikloniti evropskom bloku zbog pogoršanja odnosa između Moskve i Ašhabada. Uz to Turkmenistan ima sve bolje odnose sa SAD i EU, a u tom pravcu se trudi da ide i Turska, koja nastoji da zaradi poene na protivrječnosti između Rusije i EU i da ojača svoju ulogu mosta između Evrope i Azije. Važan igrač je i Iran, koji zbog sankcija Ujedinjenih nacija za sada nema pravo da isporučuje gas u EU, ali bi njegova uloga na dnevni red mogla da dođe za dvije-tri godine.
Oba stručnjaka smatraju da, bez obzira na pozive, Rusija neće učestvovati u “Nabuccu”, jer bi na taj način konkurisala sama sebi.
Trka “Nabucca” i “Južnog toka”
Ruski mediji ocjenjuju da je sada “Nabucco” u prednosti u odnosu na “Južni tok” pošto ima podršku skoro cijele Evrope. Pojedina ruska glasila smatraju da je najnoviji sporazum o projektu “Nabucco” nanio udarac energetskoj politici Rusije.
Sa druge strane, ugledni britanski poslovni dnevnik “Financial Times” ističe da je potpisani sporazum o “Nabuccu” zrak sunca koji se promolio kroz oblake evropske energetske strategije, pred kojom su i dalje vrlo ozbiljni izazovi zbog neriješenog pitanja snabdjevača gasom. Zbog brojnih izazova, dodaje ovaj list, sporazum iz Ankare bi se mogao lako pretvoriti u mrtvo slovo na papiru.
