– Vlast Srpske vjerskim zajednicama ove godine dala 10 miliona KM
– Iz donacije Srbije Vlada Srpske crkvama podijelila 7,8 miliona KM
BANJALUKA – Vlast Republike Srpske ove godine je vjerskim zajednicama podijelila oko 10 miliona maraka uzimajući novac iz donacija Vlade Srbije, iz Budžeta RS i iz „Elektroprivrede RS“, pokazuje analiza portala CAPITAL. Za veliki dio doznaka vjerskim zajednicama uopšte nije navedena namjena trošenja.
Za vjerske zajednice iz donacija Srbije 7,8 miliona KM
Vlada Srbije tokom prošle i ove godine donirala je Republici Srpskoj više miliona maraka kao pomoć za prevazilaženje problema i za realizaciju različitih projekata na republičkom i lokalnom nivou.
Od tog novca Vlada je iznos od 7,8 miliona KM odlučila da podijeli vjerskim zajednicama.
Prvu takvu odluku u ovoj godini Vlada je donijela krajem februara kada je odobrila pet miliona maraka za nastavak izgradnje srpsko-ruskog hrama i pratećeg duhovno-kulturnog centra u Banjaluci. Kao krajnji korisnik sredstava navedena je Srpska pravoslavna crkvena opština banjalučka – Saborni hram Hrista Spasitelja Banjaluka.
Vlada je zatim u avgustu ove godine, uz odobravanje novca za škole, vrtiće i domove zdravlja, odobrila da iz donacije Srbije ide 400.000 evra, odnosno 782.332 KM za izgradnju eparhijskog centra Eparhije bihaćko-petrovačke. Za sve druge projekte je definisano da će se plaćanje izvršiti po ovjerenoj finansijskoj dokumentaciji, osim za Eparhiju bihaćko-petrovačku.
Na sjednici 3. septembra Vlada odobrava donatorska sredstva Eparhiji banjalučkoj i to u iznosu od 500.000 KM, za potrebe finansiranja rada vjerske organizacije, bez navođenja detalja.
Na istoj sjednici odobrava i milion maraka za finansiranje projekta „Završetak izgradnje Hrama Svetog Save u Beogradu“. I taj novac izdvojen je iz donacije Srbije, o čemu je CAPITAL već pisao.
Sedam dana kasnije, 10. septembra, dio donacije od 90.000 KM Vlada je odlučila da odvoji za potrebe finansiranja rada vjerske organizacije Srpske pravoslavne crkvene opštine (SPCO) Gradiška.
Početkom oktobra, ponovo je uslijedila podjela novca, ovaj put odobreno je da 250.000 KM ide za finansiranje rada Eparhije banjalučke.
Istovremeno je odobreno i 195.583 KM, odnosno 100.000 evra, za obnovu objekata Pravoslavne crkve u Zagrebu, a nosilac projekta je Eparhija zagrebačko-ljubljanska u Zagrebu. Novac je mitropolitu zagrebačko-ljubljanskom Porfiriju obećao lično srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik.
Za razliku od isplate donacije za škole i vrtiće, koja se vrši po ovjerenoj finansijskoj dokumentaciji, definisano je da će sredstva za Zagreb biti doznačena na račun nosioca projekta, bez bilo kakve dokumentacije.
Iz Budžeta RS za vjerske zajednice ide oko milion KM
Što se tiče izdvajanja iz Budžeta Republike Srpske, Vlada je početkom aprila promijenila Odluku o određivanju prioritetnih projekata iz programa javnih investicija, gdje je dodala iznos od 800.000 KM za izgradnju pravoslavnog duhovnog centra u Mrkonjićima u Trebinju. Nosilac projekta je Grad Trebinje.
Pored toga, Republički sekretarijat za vjere po Zakonu o izvršenju budžeta za 2020. godinu ima na raspolaganju grant od 300.000 KM.
Iz Republičkog sekretarijata za vjere za CAPITAL su naveli da se sredstva granta, između ostalog, dodjeljuju za obnovu, rekonstrukciju i izgradnju vjerskih objekata, restauraciju i konzervaciju kulturno-istorijskog nasljeđa, scensku, muzičku i audio-vizuelnu prezentaciju duhovnog nasljeđa, vjerskim obrazovnim institucijama, za obilježavanje vjerskih i nacionalnih praznika, religijska misionarenja, za naučna i teološka istraživanja…
Dodali su da je do 28. septembra ove godine odobreno 29 zahtjeva sa ukupnim iznosom dodijeljenih sredstava od 145.116 KM, ne navodeći pojedinačno po čijim zahtjevima i za koje projekte su odobrena sredstva.
Ostatak će, dodali su, biti raspoređen do 31. januara 2021. godine na osnovu molbi i projekata koji pristignu do kraja godine.
„Raspodjela se vrši na osnovu zahtjeva i projekata, proporcionalno broju vjernika pojedinih crkava i vjerskih zajednica, sa izuzetkom Rimokatoličke crkve, Grkokatoličke i Jevrejske zajednice. Naime, relativno mali broj vjernika isključio bi njihove molbe i projekte za raspodjelu sredstava. Primjera radi, tako se pod posebnim uslovima podržavaju Jevrejska opština Banja Luka (20.000 KM godišnje) i Jevrejska opština Doboj (8.000 KM godišnje). Rimokatoličkoj crkvi, Banjalučkoj biskupiji u 2020. godini odobreno je 30.000 KM, a Župi Svetog Vida u Barlovcima 1.500 KM, te Grkokatoličkom vikarijatu Križevačke eparhije u BiH 5.500 KM“, istakli su u Sekretarijatu.
Ističu da Sekretarijat za vjere ne utiče na raspodjelu sredstava iz budžetske rezerve, kao i po osnovu dodjeljivanja iz dobrotvornog fonda Vlade Srbije ili iz drugih ministarstava i upravnih organizacija.
Od ERS-a milion za sabornu crkvu u Mostaru
„Elektroprivreda Republike Srpske“ (ERS) u julu i avgustu ove godine odlučila je da iz budžeta za donacije izdvoji ukupno milion maraka i donira ga Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini mostarskoj za obnovu Saborne crkve „Svete Trojice“ u Mostaru.
U ERS su naveli da je Nadzorni odbor razmatrao i prihvatio prijedlog Uprave Matičnog preduzeća za dodjelu donacija.
„Prihvatajući prijedlog Uprave Matičnog preduzeća, konstatuje se da je MH ERS – Matično preduzeće u 2019. godini iskazalo neto dobit u iznosu od 33.023.194 KM, što je potvrđeno i od strane nezavisnog revizora, da je Vlada RS donijela Odluku o raspodjeli neto dobiti čime je formiran Budžet za donacije, te da je nezavisni revizor “Grant Thornton” potvrdio solventnost preduzeća i da je u svemu postupljeno shodno odredbama Zakona o donacijama preduzeća u javnom vlasništvu ili pod javnom kontrolom u RS, što znači da su nastupili uslovi i pravne pretpostavke za dodjelu donacija“, naveo je Nadzorni odbor ERS.
Župa Gospe od Anđela
Krajem mjeseca, 29. oktobra, Vlada je odobrila i 50.000 KM za sufinansiranje izgradnje i opremanje muzeja i biblioteke fra Valerije Stipić u Gornjoj Tramošnici, opština Pelagićevo. Nosilac projekta je Župa Gospe od Anđela Gornja Tramošnica.
Nema prioriteta, novac „ide“ naokolo i gubi mu se trag
Vjerski analitičar Draško Đenović iz Beograda smatra da postoje mnogo ugroženije kategorije od Srpske pravoslavne crkve kojima treba pomoći iz budžeta Srbije i Republike Srpske.
„I u samoj Srbiji se daju značajna sredstva vjerskim zajednicama, posebno SPC. Prošle godine je samo u jednom danu dato milion evra pod čudnim okolnostima i sa pričom da daju da bi Crkva platila poreze i doprinose za sveštenike, koje istovremeno plaća država. Nije bilo razloga da država uplaćuje u kasu Patrijaršije za nešto što već plaća. U javnosti u Srbiji postoji i pitanje zašto Srbija daje novac Republici Srpskoj. Novac ide okolo naokolo i onda mu se lakše izgubi trag“, ističe Đenović.
Dodaje da postoje dvije opcije zašto su donacije Srbije Republici Srpskoj date crkvama.
„Da je Aleksandar Vučić uplatio novac direktno crkvi u Republici Srpskoj neko bi mogao reći da se miješa finansijski u vjerske zajednice u BiH. S druge strane, moguće je da su zbog Budžeta Srbije morali naći neku zaobilaznicu jer su predviđena sredstva za SPC potrošena, pa kako da daju opet. Ovako su sredstva prikazali kao pomoć Republici Srpskoj, a napravili su dogovor šta ide kome ili je Milorad Dodik sam odlučio kome će da da. Siguran sam da postoje ugroženiji, a oni su se sjetili da su najugroženije crkve i da je to prioritet“, naglašava Đenović.
Dodaje i da je pitanje zašto je novac iz donacija Srbije dat samo SPC u BiH.
„Ako pomažete samo jednima, onda pravite građane drugog, trećeg reda. Pokazuje se da nisu svi građani Republike Srpske ravnopravni za Srbiju. Istovremeno u Srbiji plaćaju svim vjerskim licima poreze i doprinose“, kaže Đenović.
Zoran Ivančić, predsjednik Fondacije Centar za zastupanje građanskih interesa (CPI) koja prati trošenje budžetskog novca u BiH, kaže da ni na jednom nivou u BiH nisu napravljeni prioriteti trošenja javnog novca u ovoj godini pandemije virusa korona.
„U BiH je inače nemoguće saznati koliko vjerske zajednice dobijaju novca iz budžeta jer je to po više osnova, za školski rad, za izgradnju i obnovu, za manifestacije, za hodočašća… Sigurno je da se troši previše s obzirom na to kakva je situacija i sa zdravstvom, koje je sada ključno za preživljavanje, a i drugi sektori su u krizi. Nisu crkve i vjerske zajednice jedine kojima bi se novac iz budžeta trebao smanjiti u ovo vrijeme krize, država je ta koja nije napravila prioritete u smislu spašavanja života, zdravlja, ekonomije, prosvjete… Stručnjaci bi to trebali napraviti, a ne znam da jesu i čisto sumnjam u to“, istakao je Ivančić.
CAPITAL: Svjetlana Šurlan
