BEOGRAD, Srbija će uskoro dostići prvu milijardu dolara izvoza proizvoda odbrambene industrije. Posljednji ugovori sa Kuvajtom ne samo što donose dobru zaradu, već Srbiji omogućavaju da postane i kopča proizvođača naoružanja i vojne opreme iz regiona sa svjetom. To znači da bi fabrike iz bivših jugoslovenskih republika mogle da sarađuju sa domaćom industrijom na proizvodima koje bi naša zemlja izvozila.
Prošle godine Srbija je inostranstvu prodala naoružanje i vojnu opremu u vrijednosti od oko 300 miliona dolara. Za 11 mjeseci izvezla je samo oružja i municije, prema podacima Privredne komore Srbije, u vrijednosti od 136,3 miliona dolara. Od toga je za čak 100 miliona dolara prodato bombi, granata i mina.
Kako objašnjavaju u Ministarstvu odbrane, sarađujemo sa tradicionalno prijateljskim državama, “od Indonezije do Amerike”. Među najvećim partnerima je Irak, sa kojim su tokom tri godine zaključena dva velika ugovora vrijedna više od 330 miliona dolara. Među starim saradnicima, još iz vremena stare Jugoslavije su i Alžir, Libija, Egipat, kao i ostale zemlje Bliskog istoka, ali i egzotične – Malezija, Bangladeš i Vijetnam.
Proizvođači polažu velike nade u oklopno vozilo “lazar”, o čijoj prodaji preduzeće “Jugoimport SDPR” pregovara na više tržišta. Značajna stavka ugovora sa Irakom je isporuka 20 školskih aviona “lasta”, koji se sklapaju u pančevačkoj “Utvi”. Izvozni adut je i protivoklopni sistem “bumbar”, koji se od zemalja regiona proizvodi samo u Srbiji. Uskoro će biti promovisana i domaća bespilotna letilica, za koju već vlada interesovanje u svijetu.
– Izvoz naoružanja ne samo što upošljava radnike u fabrikama širom zemlje, nego i doprinosi smanjenju spoljnotrgovinskog deficita – navode u Ministarstvu odbrane. – Pored toga, ovakvi poslovi u inostranstvu otvaraju vrata i angažovanju drugih privrednih grana, poput građevinske operative i vojnog inženjeringa.
Proizvodi srpske namjenske industrije, među inopartnerima, važe za izuzetno kvalitetne. O tome svjedoče tenkovi “M 84”, koji je još SFRJ početkom devedesetih izvezla Kuvajtu i koji su i danas, apsolutno svi, “u stroju”. Stranim partnerima najzanimljivija je naša pešadijska municija, balistička oprema, automatske i lovačke puške i bombe.
Nema krize
Svjetska ekonomska kriza izgleda nije ni “dodirnula” fabrikante oružja u svijetu. Vodeća “petorka” proizvođača – SAD, Rusija, Njemačka, Francuska i Velika Britanija, koja proizvodi za cio svijet 76 odsto potrebnog naoružanja, zadovoljno trlja ruke. Prema švedskom institutu za mirovna istraživanja SIPRI, godišnji vojni budžeti zemalja uvoznica usred krize povećani su sa 1,3 na 1,55 biliona dolara!
Najdrastičniji primjer povećanja izdataka za oružje usred krize i gladi je Afrika, čije su zemlje, u prosjeku, povećale ove izdatke u budžetu u kriznoj godini sa prethodnih šest na sedam odsto! Najveći kupci naoružanja u svijetu su Kina, Indija, Južna Koreja, Ujedinjeni Arapski Emirati, Grčka i Izrael.
Izvoznici
Grube procjene kažu da se izvozom naoružanja i vojne opreme iz Srbije bavi više od stotinu kompanija. Najveći izvoznik je državno preduzeće “Jugoimport SDPR”, a još šest državnih fabrika ima dozvolu da trguje ovom robom. Procedura za promet naoružanjem je izuzetno komplikovana i zahtjeva niz dozvola koje izdaje nekoliko ministarstava.
Proizvođači
Najveći dio municije namjenjen izvozu proizvodi se u užičkoj fabrici “Prvi partizan” i valjevskom “Krušiku”. “Milan Blagojević” iz Lučana pravi razne vrste baruta i punjenja za artiljerijska oruđa. Među većim proizvođačima su i čačanska “Sloboda”, koja se sve više okreće remontu i održavanju municije, kao i “Zastava oružje”, prepoznatljiva po izradi pušaka, mitraljeza, bacača granata, pa i – topova. Ova industrija zapošljava oko 20.000 ljudi. Novosti