MOSKVA, Rusko ministarstvo energetike pripremilo, je uoči samita EU – Rusija u Stokholmu, memorandum o stvaranju sistema ranog upozorenja iz domena energetike.
Memorandum poziva na zajedničke akcije ukoliko budu suspendovane isporuke ruskog gasa Evropi, uključujući i ako uzrok tih prekida bude zemlja tranzita gasa.
Osim što će da unaprijedi dijalog iz oblasti energetike sa EU, zadatak ovog dokumenta je da spriječi ukrajinskog predsjednika Viktora Juščenka da pokrene još jedan gasni rat sa Rusijom.
Rusko ministarstvo energetike izrazilo je spremnost da radi sa EU i završi memorandum do 18. novembra kako bi ga potpisali na samitu – pišu RIA “Novosti”.
U memorandumu se “vanredna situacija” definiše kao bilo koji značajan pad količine transportovane, stornirane ili potrošene energije, što je utvrđeno međunarodnim pravom i bilateralnim sporazumima Rusije i EU.
Memorandum “Mehanizmi ranog upozorenja” predstavlja niz mjera za predviđanje potencijalnih energetskih problema i rizika i adekvatno reagovanje na bilo kakvu opasnost od “vanredne situacije”.
Sporazum će se fokusirati na bilateralne energetske odnose Rusija – EU, a biće razmatrana i pozicija tranzitnih zemalja samo ako se i potrošači i izvoznici usaglase o tome.
Memorandum više ima “posla” sa diplomatijom nego sa detaljima održavanja tranzitnig sistema gasa, pa tako opisuje šta treba da se učini ukoliko Ukrajina prekine da plaća gas i počne njegovo ilegalno izvlačenje, a Rusija zauzvrat prekine isporuke gasa.
Upravo diplomatska priroda memoranduma može da prisili Ukrajinu da plati gas.
EU je nedavno postala jedan od osnovnih izvora kredita za ukrajinsku privredu. Zvaničnici EU mogu da vrše pritisak na ukrajinskog predsjednika što su i pokazali prošlog vikenda.
Ovaj put, novi gasni rat mogu da izazovu ukrajinski predsjednički izbori, zakazani za 17. januar 2010. godine.
Gasni ugovori sa Rusijom već su postali sredstvo pogađanja u borbi za vlast između Viktora Juščenka i Julije Timošenko.
Krajem oktobra Timošenkova se žalila ruskom kolegi Vladimiru Putinu da joj Juščenko ne dozvoljava da plati gas za oktobar.
Kao odgovor Juščenko zahtijeva da njegova vlada revidira ugovore o kupovini ruskog gasa i njegov tranzit u Evropu.
On je predložio smanjenje količine gasa za polovinu i povećanje cijene transporta 1 000 kubnih metara gasa za 100 kilometara sa trenutnih 1,70 dolara na 2,60 -2,80 dolara.
Prema njegovom mišljenju obaveze Ukrajine su strožije fiksirane od obaveza Rusije.
Juščenko, kome opada popularnost, može imati koristi ako Moskva prekine isporuke gasa.
To bi mu pomoglo da ujedini glasače u borbi protiv vještački stvorenog neprijatelja – Rusije.
Teorijski gledano, novi gasni rat mogao je početi ove sedmice, jer je 9. novembar bio rok Ukrajini da plati gas koji je potrošila u oktobru, a koji je Kijev platio u posljednjem času.
Čini se da je u svemu Brisel imao glavnu ulogu. Predsjednik Evropske komisije Žoze Manuel Barozo prošlog vikenda zatražio je od Juščenka da ne ometa plaćanje ruskog gasa.
On je podsjetio ukrajinskog predsjednika da njegova zemlja nije jedini kupac već karika u isporuci ruskog gasa Evropi i da Evropljani ne treba da snose posljedice takvog ponašanja.
Sada, ako EU ne prihvati ruski memorandum o sistemu ranog upozorenja o pitanjima energetike, samo njegovo pojavljivanje ići će na ruku Rusiji koja pokušava da podijeli sa Evropom rizike koje implicira tranzit gasa preko Ukrajine.
