BANJALUKA, Od stupanja na snagu Zakona o pravu prenosa svojine na kapitalu RS u preduzećima koja obavljaju komunalne djelatnosti navršilo se tri godine, a lokalne zajednice koje su dobile na upravljanje ova preduzeća imaju velikih problema da ih održe u životu.
Kako kažu lokalni lideri, uz naslijeđena preduzeća naslijeđeni su i milionski dugovi i obaveze nastale u vrijeme kada su još bili u vlasništvu Vlade RS, što predstavlja ogromno opterećenje za ionako ograničene budžete.
“Ovim zakonom svi problemi komunalnih preduzeća su preneseni i žive i danas u svim preduzećima. Puno je naslijeđenih dugova za struju, energente i druge obaveze”, kaže Marko Pavić, gradonačelnik Prijedora i ujedno zamjenik predsjednika Saveza opština i gradova RS.
Dodaje kako su u Prijedoru neka preduzeća zdrava, ali da “Toplana” ima velike dugove koje je naslijedila, gdje uz vrijednost mazuta koji na godišnjem nivou prelazi ukupne prihode ovog preduzeća, nastaju problemi.
On smatra kako bi trebalo da bude pristupljeno reformi kompletnog javnog sektora i komunalnih preduzeća, gdje bi, zajedno sa Vladom RS, bilo traženo rješenje.
“Moraćemo zajedno sagledati ovaj dio javnog sektora i postaviti ga na noge, kako bi ova preduzeća postala samoodrživa”, kazao je Pavić i dodao kako bi bilo dobro da Vlada RS u saradnji sa Savezom opština i gradova RS predloži mjere za njihovu stabilizaciju i finansijsko ozdravljenje.
Slobodan Gavranović, gradonačelnik Banjaluke, kaže kako je sistem koji je bio van domašaja lokalne vlasti opterećen gubicima u tekućem poslovanju uz brojne neriješene tehnološke probleme, što najbolje potvrđuje primjer banjalučke “Toplane” i drugih komunalnih preduzeća.
“Cijene usluga u ovoj djelatnosti su više godina pod kontrolom i nisu mijenjane, što negativno utiče na poslovanje, jer su one uvijek imale socijalni, a ne ekonomski karakter”, kazao je on.
Ekonomisti ocjenjuju kako je Vlada RS prenosom vlasništva preduzeća na lokalni nivo, prebacila “vruć kesten” i stavila “tegove oko nogu” lokalnim zajednicama, koje, očigledno, ne mogu da se izbore sa svim problemima.
“Jako je teško opštinama da ta preduzeća restrukturiraju, jer, prije svega, nemaju odgovarajuća sredstva. Iako komunalne usluge predstavljaju prirodni monopol, koji bi preduzeću koje vrši te usluge trebalo da omogući ekstraprofit, svjedoci smo da su one sredstvo za vođenje socijalne politike, koje uz neodgovarajući menadžment stvara probleme”, smatra Saša Grabovac, izvršni direktor Udruženja ekonomista RS – SWOT.
U Ministarstvo uprave i lokalne samouprave RS kažu kako su nakon stupanja na snagu pomenutog zakona, Vladu RS upoznali s problemima u komunalnim preduzećima.
Dodaju kako se radi o preduzećima koja su u tešku situaciju ušla zbog neplaćenih poreza, doprinosa i obaveza, kao i zbog nedostatka sredstava koja bi se koristila za ulaganje u objekte komunalne infrastrukture.
Šansu vide u zakonskim rješenjima koje je Ministarstvo finansija u prošloj godini predložilo.
“Radi se o zakonu o posebnim načinima izmirenja poreskog duga, na osnovu kojeg se može po propisanoj proceduri izmiriti poreski dug, a u postupku donošenja je i zakon o multilateralnoj kompenzaciji, koji će omogućiti da se stanje u ovim preduzećima stabilizuje”, poručuju iz resornog ministarstva. Nezavisne novine
