ANKARA – Pozivom upućenim Moskvi da se priključi projektu eksploatacije gasa u blizini obala Kipra, Ankara je potegla “rusku kartu” u partiji s Grčkom oko kiparskog gasa.
Eksperti smatraju da je to pokušaj turskog predsjednika Redžepa Tajipa Erdogana da iskoristi autoritet šefa ruske države Vladimira Putina, kako bi osujetio realizaciju izgradnje gasovoda “Ist Med” i zadržao pozicije Turske u regionu.
Situacija na Kipru zaoštrila se nakon što su inicijatori projekta “Ist Med” – Izrael, Kipar i Grcka, početkom januara potpisali sporazum o izgradnji gasovoda od istočnog dijela Sredozemnog mora do Evrope, piše Sputnjik.
Samo nekoliko dana kasnije, turski ministar energetike Fatih Donmez izjavio da Ankara započinje projekat eksploatacije prirodnog gasa u blizini obala ovog ostrva.
I dok je šef evropske diplomatije Žozep Borelj zaprijetio Ankari dodatnim sankcijama, turski ministar spoljnih poslova Melvut Cavušoglu je u ovom projektu vidio mogućnost za saradnju sa Rusijom.
Turski predsjednik Redžip Tajip Erdogan je iskusan političar koji iza projekta “Istocnomediteranski gasovod”, kako ocjenjuju eksperti, vidi pokušaj stvaranja koalicije pod pokroviteljstvom Amerikanaca koja bi preuzela aktivnu ulogu u regionu i stavila Tursku u zapećak. Upravo su ove “strateške igre Evropljana i Amerikanaca” podstakle Ankaru da traži podršku od Moskve.
Turska želi da iskoristi potencijale i dobije prirodni gas kroz cijevi koje od Kipra idu preko njene teritorije, jer je projekat “Ist Med” u potpunosti zaobilazi. Kako ističe grcki ekspert Dimitris Lijatsos, upravo je ovo i dovelo do toga da Turska pokušava da igra na “rusku kartu i poziva Rusiju da saraduju, ali dodaje da to otvara složenija pitanja, kao što je priznavanje teritorije Sjevernog Kipra kao nezavisne države”.
“Erdogan ima odlične odnose sa Vladimirom Putinom i shvata da ruski predsjednik posjeduje ogroman autoritet u regionu. On želi da dobije podršku jedne od velikih država“, kaže Lijatsos, uz ocjenu da Erdogan istovremeno uvlači Rusiju u avanturu koja ne može donijeti ništa dobro.
“Turci se bave propagandom i intrigama time što pozivaju Putina i Rusiju da saraduju sa njima u tom regionu. Kom regionu? Morskom dijelu izmedu Kipra i Turske. Tada bi Rusija trebalo da prizna nezavisnost Sjevernog Kipra, što ona neće uraditi. Marija Zaharova i Ministarstvo spoljnih poslova Rusije zvanicno kažu da su pozicije Rusije o ovom pitanju nepromjenjene“, objašnjava ekspert.
Poznavaoci prilika navode da su formalni odnosi izmedu Grčke i Turske, Kipra i Turske danas prijateljski, ali da se situacija zaoštrila oko projekta “Ist Med”, za koji mnogi sumnjaju da uopšte može biti realizovan.
“U Grčkoj politička elita ne vjeruje baš da će ovako složena konstrukcija za dopremanje prirodnog gasa u Evropu ikada biti izgradena, možda će postojati neki LNG ili sistem tankera“, ističe ekspert.
On dodaje da je i veliko pitanje koliko projekat “Ist Med” zaista može biti realizovan, jer podrazumjeva izgradnju podvodnih cijevi koje vode od Kipra do Krita, a potom do Peloponeza i od Peloponeza do Italije, koja se još uvijek nije složila niti preuzima bilo kakvo ućešće u projektu. U projekat su teorijski zasad uključene samo kompanije iz Izraela, SAD i jedna francuska kompanija, prenosi B92.net.
Iako čitav projekat stoji na klimavim nogama, on je prilično iznervirao Tursku, koja tvrdi da će u slučaju njegove realizacije biti ugrožena finansijska i ekonomska prava Turaka koji žive u sjevernom delu Kipra.
Turska je još prije nekoliko mjeseci izvela svoje brodove koji su počeli da prave bušotine u moru izmedu sjevernog dijela ostrva i turske teritorije i na taj način pokazala da ništa ne može proći bez njenog učešća. Zbog toga je Erdogan potpisao sporazum o saradnji i sa vladom u Tripoliju, iako izmedu Turske i Libije ne postoje ni morske, a ni bilo koje druge granice.
“Turska ne priznaje postojanje isključivo ekonomske zone ni Kipra, ni Grčke, time što je potpisala krajem prošle godine, kako Grci kažu, nezakonit sporazum između Turske i vlade u Tripolija“, objašnjava stručnjak.
Na taj način, ističe grcki ekspert, Erdogan pokušava da se nametne i postane nezaobilazni igrač u morskom prostranstvu između Grčke i ostrva Krit, a u “regionalnom političkom prostranstvu” da podigne svoj status. Tanjug