BANJALUKA – Javna preduzeća u Republici Srpskoj u potpunosti su obesmislila i obezvrijedila poslovno planiranje i izvještavanje i od ovog, po mnogima korisnog alata za rast i razvoj poslovanja, napravili apsurd.
U to su se uvjerili u Glavnoj službi za reviziju javnog sektora Republike Srpske, koji su tokom kontrole imali priliku da vide kako su planovi u državnim firmama samo puka formalnost bez ikakve težine i značaja.
“Godišnji izvještaji o poslovanju javnih preduzeća donose se kada je proces izrade plana poslovanja za narednu godinu otpočeo, završen, usvojen ili kada je započeta njegova primjena. Kao takav, nema težinu i značaj za proces poslovnog planiranja. Rebalansi, kao reakcija uprave na odstupanja realizacije od plana poslovanja usvajaju su krajem decembra planske godine a nerijetko i u narednoj poslovnoj godini”, samo je dio paradoksa koji su uočili revizori i opisali u svom izvještaju „Planiranje i izvještavanje u javnim preduzećima“.
Ono što bi mogao da bude još veći problem je da oni koji bi trebali da ukazuju na nepravilnosti, ne reaguju.
“Odbori za reviziju, nadzorni odbori i predstavnici akcijskog kapitala koji učestvuju u radu skupština akcionara imali su samo sporadično primjedbe na materijale izvještaja o poslovanju. Takve rijetke primjedbe uglavnom su se odnosile na ispravke tehničkih grešaka u materijalima, a samo jednom je istaknuta primjedba na vrijeme dostavljanja materijala i usvajanja istih”, stoji u nalazu revizije.
Zbog svega što su uočili, Vladi su predložili da razmotri postojeći pravni okvir te donese novi model za efikasno upravljanje u preduzećima.
Inače, revizija je sprovedena u šest javnih preduzeća i to “Aerodromima Republike Srpske”, “Autoputevima RS”, “Poštama Srpske”, “Elektrokrajini” Banjaluka, “Elektro-Hercegovini” iz Trebinja i Mješovitiom holdingu “Elektroprivreda Republike Srpske, a revizori su ocijenili kako se ponašanje u ovim preduzećima može preslikati na sva ostala.
U javnim preduzećima 27 hiljada radnika
Republika Srpska, prema podacima APIIF-a, ima 219 javnih preduzeća. Zapošljavaju armiju od 27.000 radnika, a raspolažu imovinom vrijednijom od 12 milijardi maraka. Ostvaruju godišnje prihode od oko 2,5 milijarde maraka, ali uglavnom posluju sa skromnom dobiti i gubicima, te uglavnom stagniraju ili čak nazaduju.
Revizori smatraju kako u savremenim uslovima poslovanja koje karakteriše kompleksnost, dinamičnost i neizvjesnost, planiranje i izvještavanje postaju sve značajniji poslovni procesi.
Po njima, to je prva i osnovna faza upravljačkog procesa u kojoj se sagledava postojeće stanje, definišu ciljevi, prati realizacija, dok u slučaju odstupanja preduzimaju korektivne mjere.
“Odsustvo planiranja ili neefikasno planiranje u preduzećima rezultira poslovnom nesigurnošću, rasipanjem resursa i lošim poslovnim odlukama, što dalje utiče na smanjenje efikasnosti i efektivnost poslovanja”, poručuju revizori.
Da podsjetimo, premijer Radovan Višković više puta je naglasio kako se loš rad neće tolerisati, čak je i dobar dio svog ekspozea posvetio tome, ali Vlada na čijem je čelu uglavnom radi suprotno. Javna preduzeća s uglavnom dio političkog plijena koji se svakodnevno i dijeli i otima bez obzira na poslovne rezultate.
CAPITAL: Dejan Tovilović
