BANJALUKA – Izdvajanja lokalnih zajednica u Bosni i Hercegovini za razvoj ruralnog turizma su skromna pa je najbolji način za realizaciju većih projekata u ovoj oblasti apliciranje kod fondova Evropske unije.
Naši sagovornici iz sektora turizma ističu da Bosna i Hercegovina obiluje ogromnim potencijalom za razvoj ruralnog turizma, a kao jedan od najboljih primjera iskorišćenosti EU fondova ističu primjer „Visitor centra Pecka“.
Projekat je realizovalo Udruženje za podršku održivom razvoju „Greenways“ koji je učestvovao u više projekata finansiranih od strane EU.
Visitor center Pecka ili Centar za posjetioce Pecka smješten je u nekadašnjoj osnovnoj školi u mjestu Gornja Pecka u opštini Mrkonjić Grad.
Objekat je u prvoj fazi 2014. godine obnovljen kroz projekat za razvoj turizma „Žitni put“ koji je finansiran sredstvima EU i tada je završena obnova krova, stolarije, instalacija za vodu i struju i sl.
Zatim su kroz švajcarski projekat „MarketMakers“ 2015. godine nabavljeni sanitarija, podovi, police, kuhinjski aparati i slično, a 2017. godine na “Via Dinarica“ pozivu za podršku opremljen je prvi sprat, izgrađena učionica za rad i led rasvjeta.
„Centar je početna i povratna tačka za izlete, penjanje, vožnju biciklima, planinarenje visokom Krajinom i sastanke sa vodičima. Osnovni cilj je pružanje informacija posjetiocima o rutama, turističkim atrakcijama, ali i o lokalnim proizvođačima hrane, smještaju i slično, što uveliko doprinosi razvoju ruralnog turizma čitavog kraja“, navode iz Turističke organizacije Republike Srpske.
Marić: Ne možemo bez EU projekta
Predsjednik organizacije „Green Ways“ Boro Marić kaže da bez EU fondova ne možemo daleko, a da je „Visitors centar Pecka“ samo jedan od projekata na kojim je radio.
„Jako su važni i mi smo samo prošle godine kroz EU4BUSSINES samo u selo Pecku kroz infrastrukturu uložili između 130.000 i 150.000 KM“, kaže Marić.
Od tih sredstava napravili su mostove, igrališta za djecu, amfiteatar, klupe, stolove, prokrčili tri kilometra staze…
„Sve to ne bi mogli drugačije platiti“, rekao je Marić za CAPITAL.
On je poručio svima koji žele da se bave ruralnim turizmom da pokušaju aplicirati za EU fondove.
„Vrlo su rigorozni, vrlo su zahtjevni, a mi kao država imamo problem jer smo nesređeni. Mi smo nakon ovog projekta htjeli jedan drugi da radimo i niko od naših partnera s kojima smo potpisali sporazum na prethodnom projektu nije ispunjavao uslove za ovo što smo htjeli. Htjeli smo da malo renoviramo kuhinje, da sredimo menije, da uradimo normative. Međutim, ili nemaju građevinsku ili upotrebnu ili sanitarnu dozvolu“, navodi Marić.
Marić kaže da se za takve projekte traži gomila papira i da bi tu bilo dobro da pomogne opština i da sva pravna lica koja se bave turizmom isto tako ispune sve zahtjeve kako bi mogli konkurisati na sličnim pozivima.
Prema njegovim riječima, opštine izdvajaju skromna sredstva za nevladine organizacije.
„Zato su dobri ti fondovi gdje je moguće za jedan projekat dobiti 200.000 evra. Sredstva postoje i nisu problem, samo je problem što sve zahtjeve moraju ispuniti svi, što je strogo i komplikovano. Ne daju se pojedincu nego je to dio nekog većeg projekta“, kaže Marić i dodaje da je to jedini način da se investira u oblast ruralnog turizma u BiH.
Na koga se ugledati?
Kao primjer uspješnosti u povlačenju novca iz EU fondova vezano za projekte u turizmu, iz Turističke organizacije Republike Srpske, naveli su Sloveniju.
„Slovenija je izabrala razvoj u pravcu ‘zelena, aktivna, zdrava, sigurna, održiva‘ destinacija, a upravo za taj pravac postoji puno projekata koji će se kroz EU sredstva i dalje razvijati“, navode iz Turističke organizacije.
Dodaju da Republika Srpska ima predispozicije da se takođe razvija u ovom pravcu, tako da je Slovenija odličan primjer iz regije na koji se treba ugledati.
„Ono što je bitno za BiH jeste da se kroz projekte Euforbussines, EU4AGRI, UNDP, IPA, i GIZ-a koji većinom obuhvataju projekte vezane za outdoor aktivnosti, zdravu hranu – slow food i avanturistički turizam mogu razvijati segmenti ruralnog turizma“, ističu iz Turističke organizacije.
Iz Ministarstva trgovine i turizma Republike Srpske navode da je turizam privredna grana koja je bilježila najveći rast u svijetu, a uzimajući u obzir potencijale za razvoj turizma kojima Republika Srpska i BiH obiluju, međunarodni donatori svoje projekte i programe usmjerili su upravo ka podršci razvoju turizma.
Kažu da je „EU4BUSINESS“ projekat Evropske unije koji je imao za cilj da podstiče razvoj u izvozno orijentisanim sektorima, turizmu, poljoprivredi/ruralnom razvoju i preduzetništvu.
Ovaj projekat je vrijedan 16,1 milion evra, a zajednički ga finansiraju Evropska unija sa 15 miliona evra i Njemačka 1,1 milion evra.
Projekat su zajednički realizovali GIZ, UNDP i ILO od aprila 2018. do marta 2022. godine.
Četiri aplikanta dobila sredstva
Kroz projekat „EU4BUSINESS“, četiri aplikanta iz Republike Srpske dobila su sredstva za implementaciju svojih projekta iz oblasti turizma u ukupnom iznosu od 1.566.821 KM.
To su Agencija za razvoj „PREDA – PD“ Prijedor koja je dobila 357.742 KM za projekat „FEEL KOZARA“, „Nacionalni park Sutjeska“ koji je za projekat „Inovacione tehnologije i promocija prašume Perućica“ dobio 438.394 KM, opština Mrkonjić Grad koja je za projekat „Pretvaranje lokacije u turističku destinaciju“ dobila 375.996 KM i Turistička organizacija Jahorina – Istočno Sarajevo koja je dobila 394.689 KM za projekat „Avanturistički turizam u Sarajevsko-romanijskoj regiji“.
Projekti u toku
Trenutno se u BiH realizuje projekat „Podrška Evropske unije za konkurentnost poljoprivrede i ruralni razvoj u BiH“ (EU4AGRI).
Projekat je četvorogodišnja inicijativa (2020-2024) sa ciljem modernizacije poljoprivredno-prehrambenog sektora, otvaranja novih i zadržavanja postojećih radnih mjesta, te podrške oporavku od krize prouzrokovane virusom korona u BIH.
Projekat EU4AGRI primarno je finansiran sredstvima Evropske unije (EU) u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA).
Vrijednost projekta je 20 miliona evra, uz zajedničko sufinansiranje Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP) i Češke razvojne agencije (CzDA).
Težište projekta je na povećanju ulaganja u poljoprivredno-prehrambeni sektor i podizanju nivoa znanja i vještina poljoprivrednih proizvođača i ostalih učesnika u lancima vrijednosti kroz prošireno pružanje savjetodavnih usluga, kao i poboljšanjem ekonomskih prilika u ruralnim područjima.
Projekat, takođe, unapređuje politike kroz koherentan i komplementaran skup aktivnosti, uključujući jačanje institucionalnih kapaciteta i usluga, kao i podršku unapređenjima politika i regulatornih okvira.
Ko su korisnici projekata?
U Republici Srpskoj korisnici projekta su prvenstveno poljoprivredna gazdinstva i poljoprivredni proizvođači i u vezi s njima, određeni pružaoci ugostiteljskih i turističkih usluga, navode u Ministarstva trgovine i turizma Republike Srpske.
Za vrijeme dosadašnjeg trajanja projekta objavljena su dva javna poziva za sufinansiranje projekata iz oblasti ruralnog turizma.
Nedovoljno prihvatljivih projektnih prijedloga
Prvi javni poziv koji je bio objavljen 27. oktobra 2020. godine
Za taj projekat bilo je 49 prijava, poništen je zbog nedovoljnog broja prihvatljivih projektnih prijedloga.
Za ovaj poziv je bilo planirano oko 2,55 miliona KM.
Drugi poziv
Drugi javni poziv za finansiranje subjekata ruralnog turizma je objavljen 23. decembra 2021. godine i zatvoren je 11. marta ove godine.
Na ovaj javni poziv pristiglo je 47 prijava, završena je prva faza evaluacije projekata, čeka se konačan izbor najboljih projektnih ideja. Za ovaj poziv je doznačeno oko 3,5 miliona KM.
CAPITAL: Ratko Bogosavac