BANJALUKA, Banke u BiH su se za godinu dana razdužile prema inostranstvu za oko 750 miliona KM, što je, ipak, u poređenju s ekonomskom snagom zemlje, ispod prosjeka u drugim državama šireg regiona.
Prema podacima Centralne banke BiH, strane obaveze bh. banaka na kraju septembra iznosile su oko 3,9 milijardi KM u poređenju sa 4,66 milijardi KM iz istog mjeseca prošle godine.
Finansijski analitičari ocjenjuju da je negativan trend vraćanja novca bh. banaka njihovim stranim vlasnicima i drugim međunarodnim finansijskim povjeriocima evidentan, ali napominju da nije prešao “crvenu liniju”.
Prema podacima Banke za međunarodna poravnanja (BIZ), bankarske grupacije sa Zapada su od polovine prošle do sredine ove godine iz istočne Evrope povukle oko 55 milijardi evra. Ta suma prosječno iznosi 4,1 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP) tih zemalja, dok godišnje razduženje u BiH vrijedi 2,9 odsto BDP-a.
Najviše novca u iznosu od 18 milijardi evra povučeno je iz Mađarske (oko četiri odsto BDP-a), dok u Sloveniji razduženje banaka iznosi 10 odsto BDP-a (pet milijardi evra), u Hrvatskoj 8,4 odsto, a u Srbiji 7,7 odsto. U Slovačku se, sa druge strane, slio kapital banaka u vrijednosti od 5,9 odsto BDP-a.
“Pošto zapadne banke na svom domaćem tržištu moraju da povećaju sopstveni kapital, one povlače novac iz istočne Evrope. Istočne zemlje moraju da se prilagode tome da je novac zapadnih banaka trajno povučen i da se neće vratiti”, kazao je Erik Berglof, glavni ekonomista Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD).
On je ukazao da na tržištima istočne Evrope dominiraju banke iz Italije, Austrije i Njemačke, te da je činjenica kako one finansiraju svoje ispostave.
U analizi Erste grupacije ukazuje se, ipak, da su razduženja u srednjoj i istočnoj Evropi blaga u odnosu na procese u periferiji evrozone, koja je ostala bez 600 milijardi dolara ili čak 14,9 odsto BDP-a.
Mijo Mišić, izvršni sekretar Udruženja banaka BiH, kaže da nivo razduženja domaćih banaka nije kritičan, ocjenjujući da osnovni problem, ipak, leži unutar BiH, koja zbog dugotrajne političke krize nije atraktivna za značajnije kreditne i investicione aktivnosti.
“Uspavanka u institucijama i realnom sektoru isuviše dugo traje, što je opasno. Svim stranim investitorima odavno smo stavili do znanja da nisu poželjni, a alternative nemamo. Kriza, naravno, diktira finansijsko tržište i nivo kreditnih plasmana koji je reduciran. Zato i proces razduženja banaka treba posmatrati u svjetlu svih ostalih procesa u paketu, jer to funkcionira po sustavu spojenih posuda”, kazao je Mišić.
Prema zvaničnim podacima, bh. banke su krajem septembra povećale godišnje kreditne plasmane za 5,2 odsto, što je nekoliko puta niža stopa rasta u odnosu na pretkrizne godine.
Kapital banaka
Prosječna stopa adekvatnosti kapitala banaka u RS, ključnog parametra zdravlja banaka, na kraju prvog polugodišta iznosila je 16,4 odsto, a u FBiH 16,9 odsto, što je iznad propisanog limita od 12 odsto.
Kapital banaka u RS je povećan za pet odsto u odnosu na kraj prošle godine, odnosno 36 miliona KM, dok je neto kapital banaka u FBiH smanjen za dva odsto, odnosno za 39 miliona KM. Nezavisne novine
