SARAJEVO, Vlada Federacije BiH /FBiH/ utvrdila je danas Prijedlog zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, čiji je tekst zasnovan na Strategiji reforme penzijskog sistema u FBiH, koju je usvojio Parlament FBiH.
Iz Vlade FBiH saopšteno je da je riječ o zakonu koji je od ključne važnosti za FBiH za obezbjeđenje finansijske stabilnosti penzionera, poboljšavanje sistema penzijskog i invalidskog osiguranja i obezbjeđivanje njegove dugoročne finansijske stabilnosti.
Zakon polazi od smjernica baziranih na nepovoljnim prognozama socijalne održivosti penzijskog sistema u FBiH i pokazanim lošim demografskim izgledima.
Uvaženi su zahtjevi udruženja penzionera za blagovremeno obezbjeđivanje sredstava za isplatu penzija do petog u mjesecu, garancije isplate penzija na postojećem nivou bez obzira na priliv sredstava od doprinosa – trezorski način poslovanja, usklađivanje penzija prema rastu indeksa potrošačkih cijena /troškovi života/, obezbjeđivanje isplate posmrtnina porodicama umrlih penzionera i sredstava za rehabilitaciju bolesnih i najugroženijih penzionera.
Ciljevi reforme penzijskog sistema u FBiH su ublažavanje efekta starenja na penzijski sistem, smanjenje preranog prestanka radnog vijeka, pravedniji izračun penzija prema plaćenom doprinosu, pravedan odbitak za prijevremenu penziju i stimulacija ostanka u sferi rada, smanjenje prekomjernih izdataka za invalidske i porodične penzije, pojačanje aktivnost radno sposobnih i poboljšanje naplate doprinosa, te sprečavanje i ublažavanje pada adekvatnosti penzija u FBiH.
Zakon priznaje nekoliko vrsta prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, a to su pravo na starosnu i invalidsku penziju, prava osiguranika s promijenjenom radnom sposobnošću, pravo po osnovu fizičke onesposobljenosti, pravo na porodičnu penziju i, što je novina, jednokratno pravo na posmrtninu.
Obim prava zavisi od dužine penzijskog staža osiguranika i visine plata i osnovica osiguranja na koje je plaćen doprinos za penzijsko-invalidsko osiguranje.
Jednom odobrena penzija doživotno će biti usklađivana s troškovima života, što znači da njena realna kupovna moć nikada neće padati.
Pravo na starosnu penziju ima osiguranik kada navrši 65 godina i najmanje 15 godina staža osiguranja, odnosno najmanje 20 godina penzijskog staža ili kada navrši 40 godina staža osiguranja, bez obzira na godine života.
U segmentu invalidskih penzija nije bilo većih izmjena, ali su stvorene pretpostavke i date smjernice za izmjenu drugih propisa koji uređuju ovu oblast, što će dovesti do striktnije procedure i metodologije ocjene preostale radne sposobnosti i rezultirati smanjenjem broja novih invalidskih penzija.
Očekivanja su da udio invalidskih penzija u ukupnom broju padne sa sadašnjih 23 na 18 odsto u sljedeće tri decenije, te na 11 odsto, koliko danas iznosi u EU.
Invalidska penzija određuje se na isti način kao i starosna.
Generalno su pooštreni uslovi za sticanje prava na porodičnu penziju /isplata penzija je uslovljena navršetkom određenog broja godina/ radi smanjenja broja porodičnih penzija i uvedeno podsticanje potencijalnih korisnika ovih penzija na uključivanje u tržište rada, što je jedan od pravaca reforme utvrđenih Strategijom reforme penzijskog sistema u FBiH.
Napravljeni su određeni izuzeci primjereni socijalnoj i ekonomskoj situaciji, uz uvažavanje u praksi uočenih specifičnih situacija u kojima su udovice/udovci trajno gubili pravo na penziju.
S ciljem zaštite od siromaštva, te djelimičnog zadržavanja koncepta solidarnosti, zadržan je mehanizam najniže penzije. Srna
