SARAJEVO, Zbog pretjeranog uvoza novac odlazi iz BiH i služi za razvoj ekonomija drugih zemalja – upozorava direktor Instituta za edukaciju Spoljnotrgovinske komore BiH Duljko Hasić.
“Domaće firme koje posluju na tržištu BiH, osim borbe sa stranom konkurencijom, moraju da se bore i sa nelikvidnošću privrede” – precizira Hasić.
Nedostatak novca u privredi dovodi do situacije da su firme prisiljene da naplatu vrše različitim kompenzacijama, a ako to ne uspije – onda se problem rješava tužbama i sporovima. Konačna posljedica su blokirani računi, što firmama onemogućava finansijske transakcije i zaustavlja tok novca.
Komentarišući konstantan rast blokiranih računa poslovnih subjekata u BiH, koji je premašio cifru od 69.000, Hasić ističe da domaće firme svoje račune “prebijaju” kompenzacijama i na taj način stimulišu sivu ekonomiju.
Istovremeno, navodi Hasić, striktno poštivanje svih zakonskih odredbi dovelo bi do zatvaranja velikog broja firmi.
Prema njegovim riječima, postoje tri kategorije blokade računa privatnih kompanija. Najveći broj odnosi se na blokade po osnovu neplaćanja direktnih i indirektnih poreza, što bi u relativnom odnosu iznosilo otprilike 50 odsto.
Dio blokada odnosi se na bilateralne pravne sporove pravnih subjekata ili pravnih subjekata i fizičkih lica, dok su zadnja grupa blokade po osnovu mjenica koje su opet posljedica nepoštivanja ugovorenih odnosa između pravnih subjekata, a onda dolazi do prinudne naplate…
Hasić smatra da bi vlasti u BiH trebalo da povećaju porez na potrošnju i cijene energenata, a da smanje budžetsku potrošnju i broj zaposlenih u administraciji i javnom sektoru, dok bi poreska disciplina trebalo da bude povećana.
Prema njegovim riječima, za brži iskorak u pozitivnom smjeru potrebne su mnogo veće fiskalne uštede u BiH. Potrošnja vladinog sektora u BiH je još ogromna i u 2014. godini je iznosila 49 odsto bruto domaćeg proizvoda /svi nivoi vlada i javni fondovi/.
Hasić navodi da finansiranje postojećih fiskalnih deficita u oba entiteta podrazumijeva novo zaduživanje. On napominje da je dužnička kriza u EU pokazala da sprovođenje mjera štednje u toku recesije bez razvojnih mjera koje bi bile primjenjivane istovremeno dovodi do produbljivanja ekonomskog pada.
“To je još jedan razlog zašto uštede na tekućim fiskalnim troškovima moraju biti sprovedene – da budu oslobođena sredstva za povećano finansiranje javnih investicija i razvojnih programa” – ukazuje on.
Govoreći o odnosima sa MMF, Hasić smatra da vlasti u BiH treba da rade na ispunjavanju uslova, među kojima je najodređenija obaveza da se usvoje entitetski zakoni o radu.
Bez stend-baj aranžmana, upozorava on, međunarodna pozicija BiH bi se dodatno pogoršala, što bi umanjilo i izglede za brži ekonomski i socijalni oporavak.
Hasić ocjenjuje da se nakon referenduma i grčkog “ne”, Evropska monetarna unija nalazi na raskrsnici.
“Istupanje Grčke iz evrozone je neizbježno. Treba napomenuti da od suštinski istog problema trenutno boluju i druge zemlje iz periferije EU, među kojima su Španija i Italija. Radi se o sistemskom problemu u funkcionisanju EU”, navodi Hasić.
BiH neće imati direktne posljedice zbog te krize, zaključuje on, jer Grčka nije značajan trgovinski partner, a direktne investicije u BiH iz Grčke, prema raspoloživim podacima, ne prelazi 1,4 miliona KM. Srna
