BEOGRAD, Građevinska industrija dala je najveći doprinos rastu BDP-a Srbije u trećem tromjesečju ove godine sa snažnim rastom od 34,7 odsto.
Doduše, najveći deo toga je zahvaljujući kapitalnim investicijama, gasovodu i auto-putevima, dok je stanogradnja zabilježila rast od oko 18 odsto.
Istovremeno sa sve većim brojem izgrađenih kvadrata posljednjih četiri-pet godina bilježi se i značajan rast cijena nekretnina, dotle da se postavlja pitanje da li u Srbiji, ili bolje reći u Beogradu, postoji novi balon na tržištu nekretnina kao prije krize 2008. godine.
Prema nekim kriterijumima, cijene nekretnina u Beogradu su među najskupljima na svijetu.
Prema analizi tržišta nekretnina Aleksandra Radivojevića, saradnika Kvartalnog monitora, ekonomske publikacije Fonda za razvoj ekonomske nauke, stanovi u Beogradu su skoro dvostruko skuplji nego u glavnim gradovima zemalja bivše Jugoslavije kada se uporede sa standardom stanovništva.
Naime, prema indeksu odnosa cijena nekretnina i zarada, gde se u obzir uzima kupovina novoizgrađenog stana od 60 kvadratnih metara po prosječnoj cijeni i prosječnoj plati.
Prema ovom kriterijumu u Srbiji je potrebno 17,8 godina, da neko sa prosječnom zaradom kupi stan od 60 kvadrata.
Pošto je neizvodljivo da neko skoro 18 godina cijelu platu štedi samo za stan, ako se iz plate izuzmu troškovi života taman iznad linije apsolutnog siromaštva, vrijeme potrebno za kupovinu stana skače na 23,7 godina.
U Beogradu je još teže kupiti stan jer, iako ima najveću prosječnu platu, cijene stanova su još više u odnosu na ostatak Srbije, pa je potrebno 20,4 godine da se cela plata ostavlja sa strane kako bi se kupio stan od 60 kvadrata u novoj gradnji. U okruženju, stvar je daleko povoljnija po kupce.
U Sarajevu je potrebno 8,9 godina, u Zagrebu 9,5 godina, Podgorici 9,9 godina i u Skoplju malo preko devet godina. Kako se navodi u analizi tržišta nekretnina poznata švajcarska banka UBS ima indikator koji ukazuje u kojim svetskim gradovima postoji rizik od balona nekretnina koji doduše ne obuhvata Beograd.
Ovaj indeks poredi prosječan novoizgrađen stan od 60 kvadrata sa zaradom zaposlenog sa visokom stručnom spremom.
Radivojević je izračunao ovaj indeks za Beograd i dobio da se glavni grad Srbije nalazi odmah iza Hongkonga, Pariza i Londona, a ispred Singapura i Tokija, pošto je potrebno 13 godina rada na iznadprosječno plaćenom poslu da se kupi stan.
Hongkong je ubjedljivo najskuplji sa 21 godinom, dok je u Parizu i Londonu potrebno 15 i 14 godina. Drugi pokazatelj stanja na tržištu nekretnina u Srbiji je učešće stambenih kredita u BDP-u. Sa svega 7,6 odsto u 2018. godini Srbija je ispod prosjeka zemalja Centralne i Istočne Evrope.
Ovo je sasvim sigurno posljedica činjenice da se skoro 70 odsto nekretnina, stanova u Srbiji proda za gotovinu. Prema podacima iz izvještaja za 2018. godinu Republičkog geodetskog zavoda, 69 odsto stanova se proda za keš i to važi i za novogradnju i staru gradnju.
Oko 25 odsto kupovina je na kredit, dok za pet odsto RGZ nema podatke.Prema podacima RGZ-a, prosečna cena stana u Srbiji je 900 evra za kvadrat u staroj gradnji, a 1.180 evra za kvadrat nove gradnje.
U Beogradu je u 2018. godini kvadrat stare gradnje koštao u proseku 1.150 evra, a novogradnje 1.500 evra.U prvom tromesečju ove godine cijene su skočile na 1.250 evra za kvadrat stare, odnosno 1.700 evra nove gradnje. Inače, zanimljivo je da od 2014. godine cijene stanova u Beogradu samo rastu iako smo imali fiskalnu konsolidaciju i smanjenje plata i penzija.
U 2015. godini, prvoj godini fiskalne konsolidacije, cijene su porasle za tri odsto, a već sledeće za celih 18 odsto. U 2017. je rast cena opet bio skromniji pet odsto, da bi u 2018. opet bio dvocifreni rast cena, od 12 odsto. Za to vreme inflacija se kretala u rasponu dva do tri odsto.
Takođe je zanimljivo i da je u posljednjih 14 godina samo u tri godine, od 2011. do 2013. zabilježen pad cijena nekretnina i to kao posljedica smanjenja broja izgrađenih kvadrata.
U prva tri mjeseca ove godina najčešća cijena (modalni prosek) za prodat, odnosno kupljen stan bila je 1.000 evra za kvadrat stare gradnje, 268 stanova je prodato po toj ceni.
Kod novogradnje ubedljivo najčešća cijena je 1.700 evra za kvadrat, pošto je 229 stanova prodato po toj cijeni.Najskuplja opština u Beogradu u 2018. godini bila je Stari grad, gde je prosječan kvadrat stare gradnje koštao 1.838 evra, dok je nova gradnja koštala 2.194 evra.
Međutim, najskuplji stan je prodat na Savskom vencu, i to u Beogradu na vodi i koštao je 7.777 evra po kvadratu. Istovremeno najjeftiniji stan u Beogradu na vodi koštao je 2.862 evra po kvadratu. RGZ prati i cijene nekretnina i na atraktivnim lokacijama u Beogradu, kao na primer u Skajlajnu, Central gardenu, Zelenoj aveniji, Kapijama Vračara, Voždove kapije, Vest 65, Blok 32 i Kneza Miloša rezidens.
Nakon Beograda na vodi najskuplji je Skajlajn sa prosječnom cijenom od 2.804 evra, gdje najekskluzivniji stanovi koštaju 3.736 evra za kvadrat.Takođe, i druga nekretnina u Kneza Miloša, rezidens je među skupljima – 2.707 evra kvadrat, sa maksimalnom cikenom od 3.608 evra. Danas
