BRISEL – Termoelektrana (TE) „Gacko“ druga je na zapadnom Balkanu po zagađenju vazduha sitnim česticama čije je udisanje štetno za pluća i srce, a prema novim studijama čestice štete i zdravom razvoju djece, tvrdi više evropskih ogranizacija za zaštitu životne sredine.
Organizacije Alijansa za zdravlje i životnu sredinu (HEAL), Sandbag, Evropska mreža za klimatsku akciju (CAN Europe), Mreža za nadzor javnih finansijskih institucija u Centralnoj i Istočnoj Evropi (CEE Bankwatch) i Evropa bez uglja (Europe Beyond Coal) predstavile su juče u Briselu novu analizu o uticaju termoelektrana zapadnog Balkana.
Analiza se, osim zagađenjem sumpor dioksidom, o čemu je CAPITAL pisao u tekstu „TE „Ugljevik“ zagađuje više nego sve njemačke termoelektrane zajedno“, bavi i zagađenjem sitnim česticama (PM2,5 PM10) i azotnim oksidima (NOx).
Termoelektrana „Gacko“ je, prema analizi, druga na zapadnom Balkanu po zagađenju sitnim česticama (PM10). Prva po količini emisije ovih čestica je TE „Kosovo B“. TE „Ugljevik“ je peta na ovoj listi zagađivača.
U analizi se pojašnjava da male čestice u vazduhu – PM, kada se udahnu, putuju u krvotok i nanose štetu plućima i srcu.
„Mogu izazvati moždani udar i dovesti do prerane smrti. Nove studije takođe povezuju čestice sa štetnim uticajem na zdrav razvoj djece i bolesti kao što su gojaznost i Alchajmerova bolest“, navedeno je u analizi.
Evropske organizacije bavile su se i analizom ukupnih godišnjih učinaka na zdravlje i ukupnim zdravstvenim troškovima za svaku elektranu na ugalj na zapadnom Balkanu.
Za TE „Gacko“ se navodi da su njene emisije čestica u 2016. godini “prouzrokovale 158 smrtnih slučajeva, 414 slučajeva bronhitisa kod djece i odraslih, 115 hospitalizacija…”.
U analizi se napominje da je postizanje vrlo visokog udjela obnovljivih izvora energije u ukupnoj proizvodnji električne energije u BiH do 2050. godine tehnički moguće i finansijski održivo.
Istaknuto je i da se očekuje da će u BiH više od 35 odsto postojećih kapaciteta za proizvodnju energije iz fosilnih goriva biti stavljeno van pogona do 2030. godine, a gotovo 85 odsto do 2050. godine, u skladu s nacionalnim planovima i u odnosu na starost elektrana.
“Moraju se uzeti u obzir politička pitanja o proširenju proizvodnje iz hidroelektrana u BiH. Rastući društveni otpor trebao bi biti signal institucijama da svako donošenje odluka o lokaciji novih hidroelektrana mora biti predmet pažljivog, transparentnog i participativnog procesa”, zaključuje se u analizi.
U TE “Ugljevik” su reagovali na navode iz analize, dok se u TE “Gacko” još nisu oglasili.
CAPITAL: Svjetlana Šurlan
