BEOGRAD, Građani u bankama danas čuvaju skoro sedam milijardi evra. Ko u stvari može toliko da štedi u Srbiji kada imamo blizu milion siromašnih?
Statistički, praktično svaki punoljetni građanin Srbije na štednji ima oko 1.000 evra. Ukupno štednja povjerena bankama na čuvanje iznosi 6,7 milijardi evra.
Poređenja radi, to je iznos koji je za više od 10 puta veći nego ovogodišnje strane direktne investicije u Srbiji. Pitanje je ko ima, pa štedi?
Povjerenje građana u štednju u bankama bilježio je rast tokom godina, ali je ipak još “krhko”, što je i potvrđeno tokom ekonomske krize, smatraju bankari.
Profesor ekonomije na Filozofskom fakultetu Miodrag Zec smatra da siromašni građani najviše štede. “Inače mislim da je kod nas da sirotinja štedi, a bogati uzimaju kredite. Da je to velikim dijelom. Ima tu i vjerovatno i pojedinaca sa ogromnim iznosima štednje, ima i takozvane srednje klase, ali ima ogroman broj ljudi koji imaju malo crkavicu koja je iz slamarice prešla u banku”, ocjenjuje on.
Kamate na štednju su u Srbiji među najvišima u Evropi. Kamate na kredite, takođe. Jedno uslovljava drugo, objašnjava Dejan Tešić iz AIK banke. “To je prije svega proizvod u jednom trenutku, naročito poslije svjetske ekonomske krize, ograničene mogućnosti zaduživanja, izuzetno visokog rizika zemlje, gdje je domaći finansijski sistem bio oslonjen na domaće izvore. Nažalost, skupi depoziti automatski znače skupe kredite”, objašnjava on.
Ekonomski analitičar Zoran Jeremić smatra da tržište kapitala u Srbiji nije dovoljno razvijeno. “Mi u stvari kažemo da onda naši krediti moraju biti najskuplji u Evropi, jer ta prikupljena štednja poslije ide u kredite. Mi kažemo i da nemamo alternativne oblike za ulaganja i druga tržišta, nismo uspjeli da razvijemo tržište kapitala, tržište akcija, investicije stoje”, podsjeća on.
Razlog zašto veliki dio tog novca ne odlazi na kredite privredi, osim što banke pažljivo vagaju koji klijenti mogu da vrate kredit, je i u ročnosti štednje. Skoro 90 odsto štediša novac oročava do godinu dana. I tako će i ostati, smatraju bankari, dok se u Srbiji nešto radikalno ne promjeni.
Mirko Španović iz Hipo banke kaže da se iznosi preko tri godine mogu klasifikovati kao statistička greška. “Dugoročna štednja će direktno zavisiti od dugoročne stabilnosti, čitavog makroekonomskog miljea u kome živimo, a da li će do toga doći i kada će doći, onog trenutka kada budemo godinu ili dvije funkcionisali u stabilnom sistemu siguran sam da će doći do povećanja ročnosti depozita”, očekuje on.
Najveći problem štednje u Srbiji je to što ona, praktično, ignoriše nacionalnu valutu. Samo 1,5 odsto ukupnih para koje se čuvaju u bankama je u dinarima, a sve ostalo su devizni ulozi. B92
