LJUBLJANA, Slovenija uspjeva da poboljšanjem kvaliteta i izgleda proizvoda bude konkurentna na veoma probirljivom evropskom tržištu. Predstavnici uspješnih slovenačkih kompanija kažu da je potrebno investirati i u marketing, istraživanje i razvoj.
Dok su u Srbiji sve glasniji zahtjevi da se privreda orijentiše na izvoz, nekadašnja jugoslovenska republika Slovenija odavno je shvatila da svojim proizvodima mora da bude konkurentna i na tržištu Evropske unije, čija je članica.
Frižideri i veš mašine “Gorenja” bili su među najboljima u SFRJ. Sa raspadom zemlje, nestalo je tržište od 22 miliona stanovnika i firma iz Velenja suočila se na evropskom tržištu sa jačim konkurentima.
Članstvom u Uniji izgubili su privilegije kod kuće, ali su lakše dolazili do kredita stranih banaka. Slovenački prozvođači su uspjeli da zadrže staro i osvoje nova tržišta, prije svega zahvaljujući poboljšanju kvaliteta i izgleda uređaja.
Branko Apat iz “Gorenja” kaže da ta firma radi sa poznatim dizajnerima, kao što su Ferari, Virval i Karim Rašid, koji radi posebno atraktivne linije proizvoda.
Promjena načina poslovanja omogućila je “Elanu” da se vrati na staze slave kakvu je uživao kad su na njegovim skijama medalje osvajali Ingemar Stenmark, Bojan Križaj, ali i drugi, pa sada 70 odsto prodaje ostvaruje na tržištu centralne Evrope.
“Moraš svake godine da mnogo investiraš u razvoj novih proizvoda, dizajn, marketing, za prepoznavanje brenda. Mi na području smučki moramo da investiramo u naše takmičare, koji u svjetskom kupu smučaju na našim smučkama”, kaže Robert Ferko, iz “Elana”.
Ipak, pojedine, nekada uspješne, slovenačke kompanije još se probijaju na tržištu Unije. Primjera radi, “Fruktal” dvije trećine proizvodnje plasira na domaće tržište, a najveći dio izvoza usmjeren je na republike bivše Jugoslavije.
“Neke evropske zemlje, iako nema granica, imaju protekcionističku politiku kojom štite domaću industriju, tako da nije baš lako da se uđe na svako tržište”, kaže Gorazd Grjol, iz “Fruktala”.
Iako je ukidanjem granica stvoreno jedinstveno tržište, navike i zahtjevi potrošača razlikuju se od zemlje do zemlje. Zato se prije započinjanja posla moraju saznati njihove potrebe, kažu u kompaniji “Si vej”, koja već 27 godina projektuje, ali i pravi luksuzne jahte.
“Sposobnost razumjevanja tih kulturnih razlika je nešto što mi imamo, a veliki nemaju. Francuza ne zanima kakvi su nefrancuzi. Baš u toj sposobnosti razumjevanja razlika i prilagođavanja rada i proizvoda prema jednoj naciji, jeste velika prednost”, kaže Japec Jakopin, iz “Si veja”.
Rast prodaje u zemljama zapadne i srednje Evrope, kompanija “Krka” je obezbedila ulaganjima u istraživanje i razvoj.
“To je u nivou više od 9 odsto svih prihoda godišnje, a to je puno, jer je cilj EU da to iznosi 3 odsto”, kaže Jože Colarič, iz “Krke”.
Poslovanje u Uniji podrazumjeva poštovanje procedure, ali kada jednom prihvatite taj princip, uspeh je zagarantovan, zaključuju slovenački privrednici. RTS
