NJUJORK, Među 30 najbogatijih zemalja svijeta, članice Evropske unije su tokom 2009. godine zabilježile najveći rast nezaposlenosti, upozorila je Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD).
Najdramatičniji rast nezaposlenosti registrovan je u Irskoj, čija je stopa nezaposlenosti u januaru ove godine dostigla 13,8 odsto. To je za 4,4 odsto više nego u istom mjesecu prethodne godine i 7,5 odsto više u odnosu na prvi mjesec 2008. godine.
Na drugom mjestu po rastu broja radno sposobnog stanovništva koje je ostalo bez posla je Slovačka u kojoj je stopa nezaposlenosti u januaru ove godine bila 13,7 odsto – četiri procenta viša nego godinu ranije. Španija i dalje prednjači među članicama EU po procentu nezaposlenih, a u januaru ove godine njena stopa nezaposlenosti je bila 18,8 odsto – tri odsto više nego u isto vrijeme godinu ranije.
U SAD, najvećoj svjetskoj ekonomiji, stopa nezaposlenosti je nešto niža, ali još relativno visoka i u januaru je iznosila 9,7 odsto, što je tri procenta iznad nivoa iz prvog mjeseca prošle godine. Sa rastom nezaposlenosti dobro se bori druga po veličini svjetska privreda, pa je stopa nezaposlenosti u Japanu u posmatranom periodu porasla za svega 0,7 procenata na januarskih 4,9 odsto.
Mada se ekonomska situacija u EU, prema tvrdnjama Evropske komisije, u posljednjih deset mjeseci poboljšava, izgledi tržišta rada ni za ovu godinu nisu povoljni. To ne bi trebalo da predstavlja iznenađenje, budući da je, prema podacima Međunarodnog monetarnog fonda (MMF), privreda EU u 2009. zabilježila pad za 4,1 odsto, dok je, poređenja radi, američka smanjena za 2,7 odsto. Lošem učinku EU najviše su doprinijele njene članice koje nisu u sastavu OECD-a – Litvanija, Letonija i Estonija.
Među razvijenijim članicama EU, najgore su prošle zemlje koje su prethodno doživjele ubrzan rast sektora građevinarstva i veliki skok cijena nekretnina kao što su Irska i Španija. Irska, nekad nazivana “keltskim tigrom”, sada ima jednu od najviših stopa nezaposlenosti u Evropi, pošto je na hiljade građevinskih radnika, često zaposlenih na određeno vrijeme, ostalo bez posla i sada pokušavaju da nađu uhljeblje u drugim sektorima. Irski bruto društveni proizvod (BDP) je prošle godine opao za 7,5 odsto, a Agencija za investiranje i razvoj te zemlje predviđa da će u 2010. biti smanjen za još jedan procenat. Na irsku privredu negativno djeluje i to što ona u najvećoj mjeri zavisi od izvoza, koji u njenom BDP-u učestvuje sa čak 90 odsto, a svjetska trgovina se sporo oporavlja.
Nasuprot Irskoj, Njemačka je uspjela da nezaposlenost održi pod kontrolom zato što tamošnje kompanije, od kojih mnoge iz sektora mašinogradnje i visoke tehnologije, upošljavaju visoko obučen i teško zamjenjiv kadar. Umjesto da otpušta radnike, Njemačka je pribjegla skraćivanju radnog vremena, pri čemu je Vlada izradila kratkoročni program subvencionisanja plata onih koji su prinuđeni da kraće rade. Zahvaljujući državnim izdvajanjima Njemačka je prošle godine imala jedno od najnižih povećanja procenta nezaposlenih od 0,3 odsto i izjednačila se u tom segmentu s Norveškom i Australijom, prenose agencije.
Danska, Turska, Island i Španija su među bogatijim zemljama koje su prošle godine iskusile visok rast nezaposlenosti. Dok su Španija i Island stradali od prenaduvanosti građevinskog, odnosno bankarskog sektora, danski slučaj je pomalo neobičan, jer ta zemlja ima relativno nisku stopu nezaposlenosti od 7,3 odsto i zavidno visok životni standard. Danska je, ipak, bila prva među članicama EU koja je zapala u recesiju. Ekonomisti smatraju da tržište rada u toj zemlji slabi s rastom plata, koji danske izvozne proizvode i usluge čini manje konkurentnim na međunarodnom tržištu. To bi mogao da postane sve veći problem i u drugim zemljama, uključujući i najjače ekonomije EU, koje se sporije oporavljaju od krize nego zemlje u razvoju, kao što su Kina i Brazil. Čak bi i u Njemačkoj znatna državna ulaganja u očuvanje zaposlenosti mogla da rezultiraju rastom budžetskog deficita, što bi povratno negativno djelovalo i na tržište rada. Imajući u vidu trenutno stanje u privredi eksperti su saglasni da se, kada je tržište rada u pitanju, mukama zemalja EU još ne nazire kraj.
Kretanje stope nezaposlenosti u pojedinim zemljama
• 2009. 2010.
•
• Irska 9,4 13,8
• Slovačka 9,7 13,7
• Španija 15,8 18,8
• SAD 6,7 9,7
• Japan 4,2 4,9