BANJALUKA, U onoj mjeri u kojoj domaće vlasti budu sposobne da upravljaju procesom tranzicije na putu ka članstvu u EU zavisiće oštrina negativnih ili brzina dolaska pozitivnih efekata za građane u BiH – ocijenio je novoimenovani ambasador BiH pri misiji OEBS-a u Beču i bivši glavni pregovarač za potpisivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju EU Igor Davidović.
U kojoj mjeri je BiH spremna za proces evropskih integracija?
DAVIDOVIĆ: Spremna je, jer da nije tako Evropska komisija nas ne bi uvažila kao pregovaračku stranu. Postoji tranzicioni period od šest godina da bismo se insitutcionalno i strukturalno prilagodili i kvalifikovali za punopravno članstvo. Postavlja se pitanje u kojoj mjeri su institucije, uglavnom one u izvršnoj vlasti, opremljene metodama i instrumentima i na koji način se vrši koordinacija u primjeni Sporazuma. Za to bi već trebalo da postoji rješenje.
Koji će biti prvi negativni, a koji pozitivni efekti Sporazuma u ekonomskom smislu?
DAVIDOVIĆ: Ulazimo u nešto što će potrajati najmanje šest godina i teško je sada govoriti o tome. Konkurencija je stimulans koji je prijeko potreban u ekonomskom sistemu kakav je naš, ali je i filter koji će, u doglednom periodu, određene kategorije proizvođača ili prerađivača dovesti u veoma tešku poziciju zbog konkurentskog talasa robe koja će doći iz zemalja EU. Ali, konkurencija donosi i smanjenje cijena, te stvara bolje pozicije za domaće proizvođače da svoju robu plasiraju na evropsko tržište.
Da li očekujete probleme prilikom osnivanja organa potrebnih za sprovođenje Privremenog sporazuma?
DAVIDOVIĆ: Da li se kod nas nešto desilo i jesmo li išta uradili bez problema?
Šta će biti najlakše, a šta najteže za BiH u ovom prvom periodu?
DAVIDOVIĆ: Najveći problem u BiH je politikantski pristup mnogo čemu, pa vjerovatno i procesu tranzicije. Tranzicioni period zahtijevaće veoma duboke i korjenite ekonomske reforme kvalifikovane socijalnim posljedicama. Nekada će biti lakše da se stvari okrenu u političku retoriku, umjesto u jedan suštinski i analitički pristup, koji bi morao biti prvenstveni rukovodeći metod u samoj tranziciji. Bojim se politizacije, odnosno političke negacije samog procesa tranzicije i ekonomskih reformi, sa kojim ćemo se suočiti u narednim mjesecima.
Da li politikanstvo može da zaustavi BiH na njenom putu ka EU?
DAVIDOVIĆ: Ukoliko se cijela priča od jednog tehničkog procesa pretvori u političku priču biće to otežavajuća okolnost, mada ne vjerujem da će to dovesti do blokade tranzicije i kočenja na putu ka evropskom punopravnom članstvu.
Ko stoji iza tih političkih priča?
DAVIDOVIĆ: Razni debatni krugovi koji se retorički bave tim problemom, jer osim retorike ne mogu demonstrirati veće poznavanje ni evropskih institucija ni procesa, a naročito domaćih procesa koji su s tim u vezi. Imaćemo, naprosto, jednu stalnu debatu koja obično zagorčava život, umjesto da ga poboljša, ali tranzicione obaveze će dovesti do ekonomske rekonstrukcije koju je odavno trebalo da imamo. Ne želim da detaljno komentarišem koji su to krugovi, jer sam se tokom samih pregovora i mnogih drugih obaveza sa tim susretao i lako ih prepoznajem.
Iz Federacije BiH se često mogu čuti stavovi o neophodnosti prenosa nadležnosti sa entiteta na BiH, kao uslova za EU ?
DAVIDOVIĆ: To je tipičan primjer politikanstva i sa tim manirom morao sam da se borim još tokom samih pregovora, kao kada je krenula priča da bi ustavne promjene trebalo da budu uslov za potpisivanje Sporazuma. To je veoma rječit primjer kako se politikantskom metodom blokira interes koji je, u prinicpu, u istoj mjeri važan za bilo koji dio BiH. Nadležnosti mogu biti prenesene samo tamo gdje su racionalno opravdane i potrebne, ali nipošto kao politički zahtjev ili potreba jedne stranke ili ličnosti na političkoj sceni, koji na taj način već vode predizbornu retoriku. To mi se čini zloupotrebom procesa stabilizacije i pridruživanja i na to upozoravam.
Da li najave iz RS da će biti pokrenut proces vraćanja pojedinih nadležnosti sa nivoa BiH na RS mogu ugroziti evropski put BiH?
DAVIDOVIĆ: Bilo koji oblik unutrašnjo-političke debate ne bi smio da utiče na proces tranzicije. Pregovori o stabilizaciji i pridruživanju dešavali su se u ambijentu veoma snažnih političkih razgovora koji su se ticali i reforme policije i ustavnih promjena, ali sve te politički zaoštrene teme nisu usporile tok pregovora, čime se još jednom dokazuje da se nešto što je tehnički proces veoma lako može distancirati od političkih zahtjeva i dobiti željeni rezultat.
Opozicija u RS često proziva vlast da agencije koje se u BiH moraju osnovati, kao jedan od uslova iz Sporazuma, znače prenos nadležnosti?
DAVIDOVIĆ: Zavisi kakva ovlaštenja te agencije imaju. Da li je riječ o regulatornim ili onim koje imaju ingerencije u BiH, bez obzira na entitetske granice ili je riječ o agencijama koje su na neki način savjetodavne, osim postojećih entitetskih insitucija sa punim kapacitetom u izvršnim ovlaštenjima. Postoje razni tipovi i čitav spektar takvih agencija. Uobičajeno je da se formiranje neke od njih može smatrati inicijalnim korakom za prenos nadležnosti. Srna