BRISEL, Stvaranje Evropske monetarne unije (EMU) i zajedničke valute, evra, ocjenjuje se u stručnim krugovima kao najuspešniji projekat Evropske unije, iako je, prema istraživanju Evrobarometra, podrška evru proteklih godina u članicama “zone evra” osjetno opala, objavljeno je juče u Briselu pred 10. godišnjicu donošenja operativne odluke o stvaranju EMU.
Istraživanje Evrobarometra je pokazalo da se u periodu od seprtembara 2002. do istog mjeseca 2006. godine podrška zajedničkoj valuti u okviru tada 12-člane zone evra (EMU sada ima 15 članica), smanjila na 48, sa prethodnih 59 odsto.
Mnogi eksperti smatraju da je smanjena podrška evru usljedila zbog rasta inflacije.
Prosječna inflacija u zoni evra je, prema podacima statističke agencije Evropske unije, Evrostata, u martu uvećana na zabrinjavajućih 3,5 odsto, pod uticajem rekordnih cijena hrane i nafte.
Evropska centralna banka (ECB) je, međutim, ranije za region utvrdila referentni nivo inflatorne stope od dva odsto, što znači da je sadašnja inflacija u zoni evra osjetno veća od ciljne stope, naglašava se u izvještaju njemačke novinske agencije DPA.
Eksperti u briselskom sjedištu EU podsjećaju, međutim, da je tokom sedme i početkom osme decenije prošlog vijeka inflacija u zemljama tadašnje Evropske zajednice bila, takođe u uslovima rekordno skupe nafte, dvocifrena i osjetno veća nego sada.
Cijene nafte su, kako ističu stručnjaci EU, u periodu od 2002. godine uvećane skoro pet puta, dok su potrošačke cijene (kojima se mjeri rast inflatorne stope) u istom razdoblju povećane vrlo umjereno.
Obuzdavanje rasta inflacije u prethodnom “kritičnom” periodu bilo je moguće upravo zbog veoma snažne pozicije evra na svjetskom finansijskom tržištu, ocjenjuju stručnjaci EU.
“Da nije bilo evra, nema sumnje da bismo platili mnoge više za našu naftu”, ukazala je Ameli Tores, portparol evropskog komesara za monetarna pitanja Hoakina Almunije.
Oko 320 miliona stanovnika, koliko ih danas živi u 15 članica zone evra, imaju – osim čvrste valute – još jednu bitnu prednost, u vidu niskih kamatnih stopa, što im omogućuje da pod povoljnijim uslovima pozajmljuju novac, smatraju zvaničnici EU.
Oni podsjećaju da su Italijani i Grci, na primjer, u ranijim, lošim vremenima za njihove nacionalne ekonomije, morali da koriste hipotekarne zajmove sa vrlo nepovoljnom 20-procentnom kamatnom stopom.
Danas je, međutim, na tom planu situacija kudikamo povoljnija, jer zahvaljujući mehanizumu EMU, za sve građane zone evra važe ista pravila na hipotekarnom i celokupnom finansijskom tržištu regiona, ističu eksperti.
Oni, osim toga, navode i niz drugih prednosti EMU, između ostalog i veću ekonomsku stabilnost, koja podstiče investiciona ulaganja i javne fondove sve više usmjerava na izgradnju puteva i drugih važnih infrastrukturhih objekata, ili ih upotrebljava za ukazivanje pomoći siromašnima.
Kao veoma važno dostignuće u finansijskoj sferi zvaničnici EU navode i činjenicu da je prosječan budžetski deficit u zoni evra lani bio na istorijskom minimumu, od svega 0,6 odsto vrijednosti ostvarenog bruto domaćeg proizvoda (BDP).
Evropska centralna banka je, inače, utvrdila da zemlje članice zone evra mogu imati maksimalan budžetski deficit od tri odsto vrijednosti ostvarenog BDP-a.
Sve važnije mjesto koje ekonomija zone evra igra u svjetskoj privredi potvrđuje i činjenica da je evro postao, poslije dolara, najvažnija svjetska valuta, koja sada obuhvata oko trećine ukupnih svjetskih deviznih rezervi.
Pozicije dolara, koji sada obuhvata nešto manje od dvije trećine svjetskih valutnih rezervi, mogle bi uskoro biti ozbiljno dovedene u pitanje, zbog sve veće uloge evra, tvrde zapadnoevropski analitičari.
Almunia smatra da je formiranje EMU, prije jedne decenije, bilo od ključnog značaja za smanjenje inflacije u regionalnoj ekonomiji na nivo koji nije bio dostignut već decenijama.
“EMU je veliki uspjeh”, ocjenio je evropski komesar za monetarnu problematiku.
Šef ekonomista u Centru za evropske ekonomske reforme iz Londona Simon Tilford saglasan je sa mišljenjem Almunije o značaju EMU i uloge evra, ali istovremeno upozorava da regionalna privreda ostvaruje razorčaravajući rast BDP-a.
Tiford ocjenjuje da pozicija evra neće biti u budućnosti jaka ako, kako ističe, “polovina članica (zone evra) ostvaruje veoma nizak privredni rast”.
Ovaj stručnjak smatra da evro sam po sebi nije problem, već nevolje potiču od nespremnosti vlada članica zone da u potpunosti primenjuju krajnje liberalan ekonomski program predviđen osnivačkim aktom EMU.
Taj program EMU obuhvata i nepopularne mjere usmjerene na postizanje veće ekonomske konkurentnosti, što između ostalog zahtjeva i veoma neprijatne refome na tržištu rada, ukazuju analitičari.
Cijene potrošačkih dobara su širom regiona još uvijek, prema analizi stručnjaka EU, od zemlje do zemlje različite, jer je tek svaki četvrti građanin Unije spreman da kupuje robu porijeklom iz druge države.
Preuzimanje dijelova teksta ili teksta u cjelini je dozvoljeno, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na www.capital.ba
