SARAJEVO – Javni dug Bosne i Hercegovine je u prvoj polovini prošle godine iznosio 12,96 milijardi KM, pokazuju posljednji podaci Ministarstva finansija i trezora BiH
Kako se vidi u ovim podacima, dugovanja oba entiteta, Republike Srpske i Federacije BiH, su slična. Tako je dug Federacije BiH polovinom prošle godine iznosio 6,67 milijardi KM, dok je Republika Srpska u istom periodu bila dužna oko 6,18 milijardi KM.
Institucije BiH su imale dug od 53,26 miliona KM, a Brčko distrikt oko 43 miliona KM. Što se tiče spoljnog duga, on je zaključno sa drugim kvartalom prošle godine iznosio 8,77 milijardi KM.
“Spoljni dug FBiH je 5,07 milijardi KM, a Republike Srpske 3,6 milijardi KM. Brčko distrikt je imao dug od 43,13 miliona KM, a institucije BiH 43,38 miliona KM“, navodi se u ovim podacima.
Kada je u pitanju unutrašnji dug, on je polovinom prošle godine iznosio 4,19 milijardi KM. Ono što je zanimljivo jeste da Republika Srpska ima unutrašnji dug za skoro milijardu KM veći u odnosu na Federaciju Bosne i Hercegovine.
Prema podacima Ministarstva finansija i trezora, dug Srpske je polovinom prošle godine iznosio 2,58 milijardi KM, a Federacije BiH 1,59 milijardi KM.
Institucije BiH su imale unutrašnji dug od 9,8 miliona KM, dok Brčko distrikt nije imao duga. Ekonomista Slaviša Raković kaže za “Nezavisne novine” da ovi podaci ne govore dovoljno.
“Javni dug je očigledno nizak. Raspored po entitetima ukazuje na povoljniju poziciju FBiH. Unutrašnji dug Republike Srpske je, s druge strane, lakše refinansirati. Mislim da sve ipak nije povoljno kako izgleda, a o tome bi najbolje rekli pokazatelji otplate dugova, odnosno njihova godišnja visina”, ističe Raković.
Dodaje da su ino-dugovi takvi da se trenutno teško mogu restrukturirati.
“Sve nas to vraća na kreditni rejting i BiH i entiteta, koji još ne omogućava slobodan nastup finansijskim tržištima, te kreativno upravljanje javnim dugom, što opet znači da je politika svedena na fiskalne mjere”, naveo je Raković.
Dug ne prelazi granicu od 60%
Predrag Mlinarević, profesor na Ekonomskom fakultetu u Istočnom Sarajevu, naveo je da apsolutni iznosi javnog duga nisu u makroekonomiji ključni indikatori održivosti javnih finansija i sposobnosti urednog servisiranja javnog duga.
“Umjesto apsolutnih pokazatelja više se koriste relativni, koji mjere učešće javnog duga u odnosu na BDP. Razlog za to leži u činjenici da veličina BDP-a predstavlja svojevrsnu garanciju ekonomske snage države u pogledu vraćanja duga. Kada su u pitanju FBiH i Republika Srpska, taj nivo zaduženosti ne prelazi granice od 60% što je mastriški kriterijum koji se često koristi kao reper za zaduženost zemalja. Treba istaći da su razvijene zemlje po pravilu zaduženije i da im nerijetko učešće javnog duga u BDP-u prelazi i 100%, iz razloga što im investitori rado odobravaju sredstva zbog snage njihovih ekonomija”, objašnjava Mlinarević.
Prema njegovim riječima, manje razvijene zemlje, usljed odsustva povjerenja u perspektive njihovog rasta, teže dolaze do sredstava i po nepovoljnijim uslovima.
“Stoga su nerazvijene zemlje manje zadužene, ne zbog toga što ne žele da se zadužuju, već zbog nepovjerenja investitora. Za zemlje poput naše, koja je infrastrukturno neizgrađena i koja treba reindustrijalizaciju, bilo bi poželjno da se zaduži za te namjene i da podstakne ubrzaniji rast. Dilema kod nas ne bi trebala biti da li se treba zadužiti, već za šta se treba zadužiti. Ovako ostajemo lišeni neophodnih investicija i tavorimo na začelju po nivou dohotka i potrošnje po glavi stanovnika. Što se tiče strukture duga u kontekstu odnosa spoljnog i unutrašnjeg, treba naglasiti da se Republika Srpska razduživala po spoljnom dugu na račun rasta unutrašnjeg. To je dijelom uzrokovano nemogućnošću refinansiranja duga na stranim tržištima. Federacija se pak više počela zaduživati na inostranom tržištu i tu leže razlozi ovih razlika”, naglasio je Mlinarević.