SARAJEVO – Uprkos reformama, politički uticaj nastavlja da utiče na tužilačke i policijske službe širom Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova*, Crne Gore, Severne Makedonije i Srbije, ometajući djelotvornu akciju protiv organizovane korupcije, pokazalo je istraživanje Globalne inicijative za borbu protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.
Pod nazivom “Integritet i nezavisnost institucija krivičnog pravosuđa na zapadnom Balkanu: Policija i tužilaštvo”, izvještaj pruža sveobuhvatnu analizu političkih i spoljnih uticaja koji podrivaju nezavisnost i efikasnost policije i tužilaštava u regionu.
U ovom izvještaju pruža se detaljan pregled policijskih i tužilačkih službi u regionu i ocjenjuje integritet, operativna nezavisnost i nadzor ovih institucija, posebno u njihovoj ulozi u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.
“Zemlje zapadnog Balkana suočavaju se sa izazovima kao što su neefikasan unutrašnji nadzor, niske stope osuđujućih presuda za visoke zvaničnike i ograničeni resursi u okviru namenskih odjeljenja za borbu protiv korupcije u okviru policijskih i tužilačkih službi. Ova studija naglašava potrebu za pojačanom odgovornošću, otpornošću i operativnom nezavisnošću kako bi se razbile korupcijske mreže”, navodi se u izvještaju.
Nadovezujući se na rad GI-TOC-a na Zapadnom Balkanu, ovaj treći izvještaj u seriji “Organizovana korupcija” istražuje kako političko uplitanje, nedostatak operativne nezavisnosti, nedostatak međunarodne, regionalne i bilateralne saradnje i sistemska organizovana korupcija stvaraju ranjivosti unutar policijskih i tužilačkih institucija.
Studija otkriva kritičnu potrebu za jačim mehanizmima upravljanja, pojačanom individualnom i organizacionom otpornošću na politički pritisak, većom antikorupcijskom edukacijom i većom transparentnošću u procesima imenovanja i unapređenja službenika organa reda.
Osnovno obrazovanje i kontinuirana obuka na radnom mjestu o etičkim standardima, koji pomažu u izgradnji profesionalnog sistema vjerovanja ukorijenjenog u integritetu i nezavisnosti, identifikovani su kao jedan od najefikasnijih mehanizama za jačanje otpornosti.
Ključni nalaz izvještaja je da se politički pritisak najviše osjeća u odlukama vezanim za istrage visokog profila, imenovanja i unapređenja, čime se slabi sposobnost institucija (posebno specijalizovanih tijela) da djeluju nezavisno.
To podriva povjerenje javnosti i produžava ciklus nekažnjivosti za one koji su umiješani u organizovani kriminal i korupciju.
U izvještaju se ističu specifični izazovi svake od šest zemalja zapadnog Balkana. Izveštaj naglašava kako zastupljenost žena u policiji ostaje niska u mnogim zemljama zapadnog Balkana, često ispod standarda EU. Iako postoji veća rodna ravnopravnost u tužilačkim ulogama, prisustvo žena na rukovodećim pozicijama i u policiji i u tužilaštvu ostaje veoma ograničeno.
Ova razlika naglašava potrebu za davanjem prioriteta rodnoj ravnopravnosti na višim institucionalnim nivoima kako bi se osigurao uravnotežen i efikasan pravosudni sistem sposoban da predstavlja stanovništvo svake zemlje.
U izvještaju se poziva na strateške mjere za jačanje nezavisnosti institucija krivičnog pravosuđa, uključujući reforme sistema imenovanja, pojačane mehanizme nadzora i povećano angažovanje sa akterima civilnog društva kako bi se pratila i podržala odgovornost.
Sljedeći izveštaj, koji bi trebalo da bude objavljen 2025. godine, nastaviće ovu četvorodijelnu studiju fokusirajući se na pravosuđe i antikorupcijske organe u regionu.
Globalna inicijativa protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI-TOC) je mreža stručnjaka koji rade na prvim linijama borbe protiv ilegalne ekonomije i kriminalnih aktera. Kroz globalnu mrežu opservatorija civilnog društva za ilegalnu ekonomiju, pratimo trendove koji se razvijaju i radimo na kreiranju dokaza za djelovanje javnih politika, širenju stručnosti naše mreže i kataliziranju multisektorskih i holističkih odgovora na različite vrste kriminala.
Opservatorija je platforma koja povezuje i osnažuje aktere civilnog društva u Albaniji, Bosni i Hercegovini, na Kosovu*, u Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji i Srbiji. Cilj Opservatorije je da se civilnom društvu omogući da identifikuje, analizira i mapira kriminalne trendove i njihov uticaj na nezakonite tokove, upravljanje, razvoj, međuetničke odnose, bezbjednost i vladavinu prava i da pruži podršku u praćenju nacionalne dinamike i širih regionalnih i međunarodnih trendova organizovanog kriminala.
Kompletno istraživanje možete pročitati na sljedećem linku:
Integrity and independence of criminal justice institutions in the Western Balkans
CAPITAL